محصولات تراریخته

تحول در اقتصاد کشاورزی، امنیت غذایی و سلامت مردم در توسعه بومی محصولات تراریخته است

محصولات تراریخته

تحول در اقتصاد کشاورزی، امنیت غذایی و سلامت مردم در توسعه بومی محصولات تراریخته است

محصولات تراریخته ارگانیسم‌ها و محصولاتی هستند که از لحاظ ژنتیکی اصلاح شده‌اند تا صفات مفیدی در آنها بروز یابد مانند مقاومت به آفات (کاهش نیاز به مصرف سموم)، ماندگاری بیشتر (کاهش نیاز به نگهدارنده)، افزایش محصول (کاهش نیاز به زمین کشاورزی و جنگل‌زدایی)، ... اینها همه در خدمت محیط زیست و سلامتی است و به کمک بیوتکنولوژی یا زیست‌فناوری نوین فراهم شده است. علمی که قرن بیست و یکم را به نام آن می‌شناسند و آینده زمین را متحول خواهد کرد. به خاطر پتانسیل بالای اقتصادی زیست‌فناوری طمع زیادی برای در دست گرفتن انحصار این علم در جهان در جریان است به همین دلیل دروغ پراکنی علیه آن فراوان است و ما را از نزدیک شدن به آن منع می‌کنند.

۱۵ مطلب در ارديبهشت ۱۳۹۵ ثبت شده است

  • ۰
  • ۰

جلوگیری از کاربرد فناوری دست‌ورزی ژنتیکی در بخش کشاورزی کشور به رغم دستیابی محققان ایرانی به این فناوری در حالی صورت گرفته که طبق یک گزارش رسمی بین‌المللی، کشاورزان بهره بردار از این فناوری با افزایش بهره وری تولید تنها در سال 2013 بیش از 20.5 میلیارد دلار از محل کشت این محصولات سود خالص برده اند که معادل افزایش 7.6 درصدی کل ارزش تولید جهانی در چهار محصول تراریخته اساسی یعنی سویا، ذرت، کلزا و پنبه است.

به گزارش بهدانیوز، ایران در سال 1384 با کشت نخستین گونه برنج تراریخته مقاوم به آفات پروانه‌ای جهان به عنوان نخستین کشور اسلامی به باشگاه کشورهای صاحب فناوری تولید محصولات زراعی دستورزی شده ژنتیکی پیوست با این حال به دلیل مانع تراشی‎ها و مخالفت‌های برخی که بدون ارائه هرگونه مستند علمی و تنها برمبنای ادعاهای مطرح شده از سوی برخی گروه‎های زیست محیطی خارجی در مورد محصولات تراریخته کارشکنی کردند، تولید این محصولات در کشور متوقف شد. با استقرار دولت یازدهم با توجه به رویکرد مثبت دولت به استفاده از فناوری‎های پیشرفته و تحقق اقتصاد دانش بنیان، مسیر بهره‎مندی کشور از این فناوری هر روز هموارتر می‎شود با این حال، برخی جریان‎های فناوری‎هراس تحت تاثیر تبلیغات منفی برخی گروه‎های مشکوک خارجی که به نظر می‎رسد زیر نقاب حرکت‎های زیست محیطی، جلوگیری از پیشرفت فناوری زیستی در کشورهای در حال توسعه را در دستور کار دارند در تلاش‌اند با انتشار ادعاهای غیرعلمی در سطح رسانه‎ها و فضای مجازی و دامن زدن به نگرانی‌های بی‎‎مورد در خصوص ایمنی و سلامت محصولات تراریخته، مانع از بهره‎مندی کشور از این فناوری پیشرفته شوند.

تیمی از دانشمندان در انگلستان با بررسی آماری دقیق تاثیرات کشت محصولات تراریخته طی دوره 18 ساله 1996-2013 دریافته‎اند استفاده از این فناوری اثرات اجتماعی-اقتصادی و زیست محیطی عمیقی در کشورهای بهره بردار از این فناوری داشته است. این مطالعه بر روی اثرات اقتصادی در سطح مزرعه، اثرات بر روی تولید، اثرات زیست‌محیطی ناشی از تغییر در مصرف حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌ها و اثرات کشت این محصولات در جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای (GHG) متمرکز است.

این مطالعه، یافته‌های تحقیقاتی در خصوص اثرات اجتماعی-اقتصادی و زیست محیطی محصولات دست‌ورزی شده ژنتیکی (GM) در 18 سالی که از کشت تجاری آن‎ها در یک سطح زیر کشت قابل توجه می‌گذرد را ارائه می‌کند. این مطالعه بر روی اثرات اقتصادی در سطح مزرعه، اثرات بر روی تولید، اثرات زیست‌محیطی ناشی از تغییر در مصرف حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌ها و اثرات کشت این محصولات در جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای (GHG) متمرکز است. 


اثرات مربوط به درآمد کشاورزان

 فناوری دستورزی ژنتیکی تاثیر قابل توجه و مثبتی بر روی درآمد کشاورزان از طریق افزایش بهره‌وری تولید داشته است. در سال 2013، سود خالص حاصل از کشت محصولات تراریخته حدود 20.5 میلیارد دلار بود. این مبلغ معادل افزایش 7.6 درصدی کل ارزش تولید جهانی در چهار محصول تراریخته اساسی یعنی سویا، ذرت، کلزا و پنبه می‌باشد. از سال تاکنون 1996، مجموع افزایش درآمد کشاورزان به 133.5 میلیارد دلار رسیده است.

  بیشترین افزایش درآمد در سال 2013 در بخش ذرت به دست آمده است که این افزایش درآمد عمدتاً از طریق افزایش عملکرد حاصل شده است.

 7.67 میلیارد دلار درآمد بیشتری که در سال 2013 به خاطر ذرت تراریخته‌ی مقاوم به آفات (GM IR) به دست آمده است، معادل افزایش 7.4 درصدی به ارزش تولید این محصول در کشورهای تولیدکننده محصولات تراریخته یا افزایشی معادل 4.2 درصد به 183 میلیارد دلار حاصل از کل تولید جهانی ذرت در سال 2013 است. از سال 1996 تاکنون فناوری محصولات تراریخته مقاوم به آفات مجموعا 37.2 میلیارد دلار به درآمد کشاورزان ذرت‌کار در جهان اضافه کرده است.

  همچنین افزایش قابل توجهی در درآمد پنبه‌کاران از طریق افزایش عملکرد پنبه و کاهش هزینه‌های تولید حاصل شده است. در سال 2013، میزان درآمد مزارع پنبه در کشورهای تولیدکننده پنبه تراریخته به میزان 4.82 میلیارد دلار افزایش یافت و این بخش از سال 1996 به مجموع افزایش سودی معادل 42.3 میلیارد دلار دست یافته است.

 این افزایش درآمد در سال 2013 معادل افزایش 12.6 درصدی ارزش محصول پنبه کشورهای تولیدکننده پنبه تراریخته یا افزایش 10.7 درصدی ارزش 45 میلیارد دلاری کل تولید جهانی پنبه بود. این افزایش درآمد، یک افزایش قابل توجه در ارزش افزوده‌ دو فناوری جدید در بذر پنبه می‌باشد.

 افزایش قابل‌ توجه درآمد در کشت سویا و کلزا هم محقق شده است. فناوری محصول تراریخته مقاوم به علف‌کش (GM HT) در سویا در سال 2013 درآمد کشاورزان را به میزان 5.3 میلیارد دلار افزایش داده و از سال 1996 تاکنون در مجموع درآمد اضافه‌ای به میزان 41.4 میلیارد دلار را به همراه داشته است.

 در اولین سال کشت سویای اینتاکتا در آمریکای جنوبی (با داشتن ترکیبی از صفات تحمل به علف‌کش و مقاومت نسبت به آفت) در سال 2013 نیز افزایش درآمدی به میزان 0.33 میلیون دلار به دست آمد. در کشت کلزا (عمدتاً در آمریکای شمالی) افزایش درآمد 4.24 میلیارد دلاری در خلال سال‌های 1996 تا 2013 حاصل آمده است.

 بررسی‌ها حاکی از افزایش قابل توجه درآمد حاصل از سویای مقاوم به علف‌کش در آمریکای جنوبی (آرژانتین، بولیوی، برزیل، پاراگوئه و اروگوئه) و پنبه تراریخته مقاوم به آفت در چین و هندوستان و ارقامی در ایالات متحده است.

 هزینه‌ای که کشاورزان برای دست‌یابی به فناوری تولید چهار محصول تراریخته اصلی پرداخته‎اند فقط معادل 25 درصد افزایش سود حاصل از فناوری بوده که مشتمل بر افزایش درآمد مزرعه و هزینه‌ پرداخت‌ شده بابت فناوری به زنجیره‌ تولید بذر است.

  به گزارش بهدا، از نظر سود اقتصادی به دست آمده توسط کشاورزان در کشورهای در حال توسعه، شامل همه کشورهای آمریکای جنوبی، مکزیک، هندوراس، بورکینافاسو، هندوستان، چین، پاکستان، میانمار، فیلیپین و آفریقای جنوبی ، نسبت به کشورهای توسعه یافته در سال 2013، 49.9 درصد سود حاصل از این درآمد توسط کشاورزان در کشورهای در حال توسعه به دست آمده است. اکثریت قریب به اتفاق این درآمد به دست آمده توسط کشاورزان کشورهای در حال توسعه از پنبه تراریخته مقاوم به آفت و سویای متحمل به علف‌کش حاصل شده است.

  طی این 18 سال (2013-1996)، مجموع سهم افزایش درآمد کشاورزان کشورهای در حال توسعه، 51.2 درصد (68.31 میلیارد دلار) بوده است.

  در بررسی هزینه‌ای که کشاورزان برای دست‌یابی به فناوری گیاهان تراریخته می‌پردازند در بین چهار محصول تراریخته اصلی، هزینه‌ی تمام‌ شده‌ دستیابی به این فناوری در سال 2013 فقط معادل 25 درصد افزایش سود حاصل از فناوری بوده که مشتمل بر افزایش درآمد مزرعه و هزینه‌ی پرداخت‌ شده بابت فناوری به زنجیره‌ تولید بذر است.

  برای کشاورزان در کشورهای در حال توسعه، کل هزینه‌ دستیابی به فناوری معادل 24 درصد کل افزایش سود حاصل از فناوری است، ضمن اینکه این هزینه برای کشاورزان کشورهای توسعه‌یافته معادل 26 درصد کل افزایش سود حاصل از فناوری می‌باشد. از آنجا که شرایط میان کشورها متفاوت است، سهم بالاتر دستاوردهای فناوری در افزایش درآمد مزرعه در کشورهای درحال‌ توسعه، نسبت به سهم درآمد مزرعه در کشورهای توسعه‌ یافته، بازتاب عواملی چون اجرای ضعیف‌تر حق مالکیت فکری در کشورهای درحال‌ توسعه و متوسط افزایش درآمد بیشتر به دست آمده در هر هکتار توسط کشاورزان در کشورهای در حال‌ توسعه نسبت به کشورهای توسعه‌ یافته می‌باشد.

  هزینه دست‌یابی به فناوری بر اساس افزایش هزینه‌ی بذر پرداختی توسط کشاورز بابت استفاده از فناوری محصول تراریخته نسبت به معادل تجاری غیرتراریخته‌ آن محاسبه شده است.


تاثیر فناوری تولید محصولات تراریخته بر میزان تولید

 بر اساس تاثیر بر عملکرد مورد استفاده در محاسبه سود مستقیم حاصل از درآمد و به حساب آوردن کمک محصول کشت دوم سویا در آمریکای جنوبی، محصولات تراریخته، از سال 1996 تاکنون، مقادیر قابل توجهی به تولید جهانی ذرت، پنبه، کلزا و سویا افزوده‌اند.

 صفات مقاومت به آفات به کار رفته در ذرت و پنبه، 95.3 درصد از این افزایش تولید در ذرت و 99.3 درصد از این افزایش تولید در پنبه را به خود اختصاص داده‌اند. تاثیر مثبت بر عملکرد حاصل از بهره‌گیری از این فناوری در همه کشورهای بهره‌بردار روی داده است، به جز پنبه تراریخته مقاوم به آفت در استرالیا که پیش‌تر میزان کنترل آفات Heliothis sp. (آفات کرم غوزه و کرم جوانه) با استفاده شدید از حشره‌کش‌ها بسیار خوب بوده است.

 مزیت و دلیل اصلی به کارگیری این فناوری در استرالیا برخاسته از امکان صرفه‌جویی قابل توجه در هزینه‌ها و بهبود وضعیت محیط‌زیست از طریق کاهش مصرف حشره‌کش در مقایسه با عملکرد حاصل از بکارگیری فناوری‌های معمول تجاری (مانند استفاده از حشره‌کش‌ها و تیمار بذور) است. متوسط افزایش عملکرد محصولاتی با این صفات در کل مناطق زیر کشت طی سال‌های 1996 تا کنون، 11.7 درصد برای ذرت و 17 درصد برای پنبه بوده است.

 نخستین تاثیر به کارگیری فناوری تراریزش برای مقاومت به علف‌کش، کنترل مقرون به صرفه و آسان‌تر علف‌های هرزی است که مانع افزایش عملکرد می‌شوند به طوری که بهبود کنترل علف‌های هرز در برخی از کشورها به افزایش عملکرد نیز منجر شده است.

 تولید اضافی از طریق این فناوری به کمک به کارگیری سیستم‌های تولید بدون خاک‌ورزی و کوتاه کردن چرخه تولید، بسیاری از کشاورزان را در آمریکای جنوبی قادر کرده است تا بلافاصله پس از برداشت گندم اقدام به کشت سویا در همان فصل رشد کنند. این محصول دوم، علاوه بر تولید سنتی سویا، بین سال‌های 1996 تا 2013، 123.6 میلیون تن به تولید سویای آرژانتین و پاراگوئه افزود (89.9 درصد کل تولید اضافی سویای تراریخته‌ی مقاوم به علف‌کش). سویای intacta در سال 2013 به میزان 0.7 میلیون تن به تولید سویا اضافه کرد.


اثرات زیست‌محیطی کشت محصولات تراریخته از طریق تغییر در میزان استفاده از حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌ها 

در بررسی اثرات زیست‌محیطی کشت محصولات تراریخته از طریق تغییر در میزان استفاده از حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌ها، میزان استفاده از این دو ماده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و شاخصی به نام سهم اثرات زیست‌محیطی (EIQ) مورد استفاده قرار گرفت تا اثرات گسترده‌تر کشت این محصولات بر محیط‌زیست (به علاوه تاثیر بر سلامت دام و انسان) مورد ارزیابی قرار گیرد.

 گیاهان تراریخته سهم عمده‌ای در کاهش قابل توجه آثار زیانبار زیست‌محیطی مربوط به استفاده از حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌ها در مناطقی که به کشت محصولات تراریخته اختصاص یافته، داشته‌اند.

 شاخص EIQ، اثرات گسترده‌ی زیست‌محیطی و بهداشتی تک‌تک آفت‌کش‌ها در هر یک از سیستم‌های کشت محصولات تراریخته و غیرتراریخته را بر مبنای«هزینه‌ی هر هکتار مزرعه» خلاصه‌سازی کرده و داده‌های مربوط به سمیت کلیدی و آلودگی زیست‌محیطی مرتبط با هر یک از این محصولات را ترکیب می‌کند؛ بنابراین شاخص یاد شده در مقایسه با وزن ماده موثره تنها، مقیاس بهتری جهت مقایسه تاثیر آفت‌کش‌های مختلف بر محیط زیست و سلامت انسان به وجود می‌آورد. با این وجود، باید توجه داشت که EIQ تنها یک شاخص است (بدواً برای سمیت) و تمام موضوعات و اثرات زیست‌محیطی را به حساب نمی‌آورد. در تجزیه و تحلیل‌های فناوری تراریزش برای مقاومت به علف‌کش، فرض بر این بوده است که سیستم‌های غیرتراریخته همان میزان کنترل علف‌هرز را به وجود می‌آورند که در سیستم تولید گیاهان تراریخته مقاوم به علف‌کش به وجود می‌آید.

 گیاهان تراریخته سهم عمده‌ای در کاهش قابل توجه آثار زیانبار زیست‌محیطی مربوط به استفاده از حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌ها در مناطقی که به کشت محصولات تراریخته اختصاص یافته است، داشته‌اند.

  از سال 1996، استفاده از آفت‌کش‌ها در مناطق تحت کشت محصولات تراریخته به میزان 550 هزار تن ماده موثره (8.6 درصد) کاهش داشته است و تاثیر زیست‌محیطی مرتبط با استفاده از علف‌کش و حشره‌کش در این محصولات از نظر شاخص EIQ به میزان 19 درصد کاهش داشته است.

  به طور قطع، بیشترین بهبود وضعیت زیست‌محیطی به کاربرد محصولات تراریخته مقاوم به حشرات مربوط بوده است. پنبه تراریخته مقاوم به آفت در خلال سال‌های 1996 تا 2013 کاربرد مواد موثره آفت‌کش‌ها را به میزان 26.6 درصد و شاخص EIQ را به میزان 29.4 درصد کاهش داده است که این کاهش شاخص به دلیل کاهش قابل توجه در مصرف آفت‌کش‌هاست که فناوری به ارمغان می‌آورد، چرا که سیستم کشت سنتی حجم عظیمی از آفت‌کش را مورد استفاده قرار می‌دهد. به همین ترتیب، استفاده از فناوری تراریزش برای مقاومت به آفت در ذرت به کاهش چشمگیر در استفاده از حشره‌کش (به میزان 71700 تن ماده موثره) در کنار مزایای زیست‌محیطی دیگر منجر شده است.

  حجم علف‌کش‌های مورد استفاده در محصولات ذرت تراریخته نیز به میزان 210 هزار تن کاهش داشته (1996-2013) که یک کاهش 9.2 درصدی نشان می‌دهد، در حالیکه اثرات کلی زیست‌محیطی مرتبط با استفاده از علف‌کش روی این محصولات کاهش بیشتری به میزان 13.5 درصد داشت.

 این امر، اثر تغییر در استفاده از علف‌کش‌های مربوط به محصولات مقاوم به علف‌کش را برجسته می‌کند که ماده موثره آنها اثرات زیست‌محیطی کمتری نسبت به انواع مورد استفاده در محصولات غیرتراریخته دارد.

  بهبود زیست‌محیطی قابل توجهی نیز در بخش‌های سویا و کلزا حاصل شده است. در بخش سویا، کاربرد علف‌کش به میزان 2300 تن کاهش یافته است (1996 تا 2013) و اثرات نامطلوب زیست‌محیطی مربوط به کاربرد علف‌کش در مناطق زیر کشت این محصول به علت استفاده از علف‌کش‌هایی که ماده موثره بی‌خطرتری دارند، کاهش بیشتری یافته است (14.5- درصد).

در بخش کلزا، کشاورزان مصرف علف‌کش را به میزان 18400 تن (16.5 درصد) کاهش داده‌اند و به دلیل استفاده از علف‌کش‌هایی که ماده‌ی موثره‌ آن‎ها برای محیط‌زیست بی‌خطر است، اثرات زیست‌محیطی مربوط به استفاده از علف‌کش در مناطق زیر کشت این محصول به میزان 27.9 درصد کاهش یافته است.

به منظور تقسیم مزایای زیست‌محیطی مرتبط با مصرف کمتر حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌ها برای کشاورزان کشورهای توسعه‌ یافته نسبت به کشاورزان در کشورهای در حال توسعه، جدول 7 نشان می‌دهد که 54 درصد این منافع مربوط به کشورهای توسعه‌ یافته و 46 درصد آن به کشورهای درحال توسعه مربوط می‌شود (2013-1996). حدود سه چهارم (72 درصد) این مزایای زیست‌محیطی در کشورهای در حال توسعه در اثر استفاده از پنبه تراریخته مقاوم به آفت حاصل شده است.

با این وجود باید خاطرنشان کرد که در برخی از مناطقی که محصولات تراریخته مقاوم به علف‌کش به طور گسترده مورد کشت قرار می‌گیرند، برخی کشاورزان برای مدیریت علف‌های هرز در محصولات تراریخته مقاوم به علف‌کش بیش از حد به استفاده از یک علف‌کش مانند گلایفوسیت تکیه می‌کنند و این امر در ایجاد مقاومت در علف‌های هرز موثر است.

در حال حاضر 31 علف هرز در جهان شناسایی شده است که نسبت به گلایفوسیت از خود مقاومت نشان داده‌اند که برخی از آنها به محصولات مقاوم به علف‌کش نیز مربوط نبوده‌اند (www.weedscience.org). به عنوان مثال، هم‌اکنون 14 علف هرز مقاوم به گلایفوسیت در آمریکا شناسایی شده که دو تای آن‎ها مربوط به محصولات تراریخته مقاوم به علف‌کش نیستند. در ایالات متحده، منطقه مورد کشت در حال حاضر در محدوده 40-30 درصد کل محدوده‌ای است که سالانه به کشت ذرت، پنبه، کلزا، سویا و چغندرقند (محصولات تراریخته مقاوم به علف‌کش) اختصاص می‌یابد.

در سال‌های اخیر، اتفاق نظری میان دانشمندان علم کنترل علف‌های هرز مبنی بر ضرورت ایجاد تغییرات در برنامه‌های مدیریت علف‌های هرز در محصولات مقاوم به علف‌کش به وجود آمده است. به دلیل تکامل این علف‌های هرز در جهت تشکیل جمعیت‌هایی که مقاوم به گلایفوسیت هستند، توصیه می‌شود تولیدکنندگان محصولات تراریخته مقاوم به علف‌کش، به طور پیشگیرانه و فعالانه‌ای سایر علف‌کش‌ها (با الگوی تاثیر مکمل و متفاوت) را در ترکیب با گلایفوسیت در سیستم‌های مدیریت تلفیقی علف‌های هرز حتی در مناطقی که نمونه‌هایی از علف‌های هرز مقاوم به گلایفوسیت دیده نمی‌شوند، مورد استفاده قرار دهند. 

این رویکرد پیشگیرانه و متنوع مدیریت علف‌های هرز، راهکار اصولی برای اجتناب از ظهور علف‌های هرز مقاوم به علف‌کش در محصولات مقاوم به علف‌کش است. این روش، راهکار اصلی در برخورد با مقاومت علف‌های هرز در محصولات مرسوم نیز هست. یک برنامه پیشگیرانه کنترل علف‌های هرز به طور کلی نیازمند مصرف علف‌کش کمتری است، دارای نمایه‌ی زیست‌محیطی بهتری بوده و نسبت به برنامه‌ی مدیریت علف‌های هرز واکنش‌گرا مقرون به صرفه‌تر است.

 در سطح وسیع، به کارگیری هر دو روش کنترل علف‌های هرز پیشگیرانه و واکنش‌گرا هم‌اکنون در محصولات مقاوم به علف‌کش شروع به اثرگذاری بر ترکیب علف‌کش‌ها، میزان مصرف و ویژگی‌های زیست‌محیطی کلی علف‌کش‌های مورد استفاده در محصولات تراریخته مقاوم به علف‌کش نظیر سویا، پنبه، ذرت و کلزا کرده و این همان چیزی است که در داده‌های ارائه شده در این مقاله بازتاب داده شده است.


تاثیر کشت محصولات تراریخته در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای

 جنبه‌هایی از کشت محصولات تراریخته که به کاهش سطح انتشار GHG کمک می‌کنند از دو منبع عمده ناشی می‌شوند:

 کاهش مصرف سوخت به دنبال استفاده کمتر از علف‌کش یا حشره‌کش‌های معمول و کاهش مصرف انرژی در عملیات خاکورزی.

صرفه‌جویی در مصرف سوخت مربوط به کاهش پاشش (نسبت به روش کشت مرسوم) و تغییر سیستم کشت به خاک‌ورزی حفاظتی، حداقل و بدون شخم منجر به کاهش انتشار گاز دی‌اکسیدکربن می‌شود. در سال 2013 این میزان به حدود دو میلیون و 96 هزار تن (حاصل از کاهش مصرف سوخت به میزان 785 میلیون لیتر) رسید. طی بازه 1996 تا 2013، مجموع کاهش ثابت در مصرف سوخت در حدود 18 میلیون و 722 هزار تن دی‌اکسید‌کربن (حاصل از کاهش مصرف سوخت به میزان حدود هفت میلیارد لیتر) برآورد شده است.


استفاده از سیستم‌های کشاورزی بدون خاک‌ورزی یا خاک‌ورزی حداقل 

این گونه سیستم‌های تولید با به کارگیری محصولات تراریخته مقاوم به علف‌کش به صورت قابل توجهی افزایش یافته‌اند چرا که فناوری محصول تراریخته مقاوم به علف‌کش توانایی کشاورزان در کنترل علف‌های هرز را افزایش داده و نیاز به اتکاء به خاک‌ورزی و آماده‌سازی بستر بذر به عنوان روشی در دستیابی به سطح مناسبی از کنترل علف‌های هرز را کاهش داده است. در نتیجه، سوخت مورد استفاده‌ تراکتورها برای خاک‌ورزی کاهش یافته، کیفیت خاک ارتقاء یافته و فرسایش خاک نیز قطع شده است که این به نوبه خود باعث باقی‌ماندن کربن در خاک و کاهش انتشار GHG می‌شود.

  بر اساس صرفه‌جویی‌های صورت گرفته از محل به کارگیری سریع سیستم‌های بدون/حداقل خاکورزی در آمریکای شمالی و جنوبی، تخمین زده می‌شود که در سال 2013 حدود هفت میلیون تن کربن خاک (معادل حدود 26 میلیون تن دی اکسید کربن که به اتمسفر آزاد نشده) حفظ شده است. در مجموع، ممکن است میزان کربن حفظ شده به علت مزایای سالانه بهبود کیفیت خاک، بیشتر از این مقادیر تخمین زده شده باشد. با این حال به همان اندازه احتمال وجود دارد که مجموع دستاوردهای جداسازی تجمعی خاک کمتر بوده باشد به دلیل اینکه تنها بخشی از منطقه زیر کشت محصول، بدون خاک‌ورزی یا با حداقل خاک‌ورزی باقی می‌ماند. با این اوصاف به دلیل کمبود داده‌ها، امکان تخمین مطمئنی از دستاوردهای جداسازی تجمعی خاک ممکن نیست. در نتیجه، بایستی با برآورد 229.4 میلیون تن دی‌اکسید‌کربنی که به جو وارد نشده با احتیاط برخورد کرد.

 با قرار دادن مزایای نگهداری کربن در خاک در قالب انتشار کربن از خودروها مشخص می‎شود در 2013، کاهش ثابت و قطعی انتشار دی‌اکسیدکربن حاصل از کاهش مصرف سوخت معادل حذف 930 هزار خودرو از جاده‌ها بوده است.

 مزایای احتمالی جلوگیری از خروج کربن از خاک در سال 2013 معادل حذف 11.5 میلیون خودرو از جاده‌ها بود.

 در کل در سال 2013، کاهش انتشار دی‌اکسیدکربن مربوط به محصولات تراریخته ناشی از کاهش مصرف سوخت و جلوگیری از خروج کربن خاک معادل حذف 12.5 میلیون خودرو یا معادل 43 درصد کل خودروهای ثبت‌ شده کشور انگلستان است.

 برآورد کردن با اطمینان مزایای نگهداری کربن در خاک از سال 1996 تاکنون امکانپذیر نیست. اگر کل محصولات تراریخته مقاوم به علف‌کش در کشاورزی بدون/با حداقل خاک‌ورزی در این 18 سال از سیستم بدون/ با حداقل خاک‌ورزی استفاده کرده باشد، آنگاه این امر موجب کاهش انتشار 229.3 میلیون تن دی‌اکسیدکربن می‌شد که معادل حذف 101.9 میلیون خودرو از جاده‌هاست. با این وجود، این برآورد یک امکان حداکثری است و مقدار واقعی کاهش دی‌اکسیدکربن به احتمال زیاد کمتر از این مقدار است.

 بیوتکنولوژی گیاهی تاکنون صفات زراعی ویژه‌ای را به بسیاری از کشاورزان ارائه داده است که منجر به فائق آمدن بر تعدادی از محدودیت‌های تولید شده است. این امر منجر به بهبود وضعیت تولید و افزایش صرفه اقتصادی برای 18 میلیون کشاورز پذیرنده‌ی این فناوری در 168 میلیون هکتار زمین زراعی در سال 2013 شده است.

  طی این هجده سال اخیر، این فناوری اثرات مثبت اقتصادی-اجتماعی و زیست‌محیطی به بار آورده است. این اثرات در حالی ایجاد شده که تاکنون تنها تعداد معدودی از صفات زراعی تراریخته و در دامنه‌ی کوچکی از محصولات مورد تجاری‌سازی قرار گرفته است.

 بیوتکنولوژی گیاهی، منافع اقتصادی و زیست‌محیطی خود را با تلفیق پیشرفت‌های تکنیکی ذاتی و نقش فناوری در تسهیل و تکامل روش‌های کشاورزی مقرون به صرفه و دوستدار محیط زیست به ارمغان آورده است. به صورت اختصاصی‌تر، مزایای حاصل از صفات مقاومت به آفات مستقیماً از این فناوری منتج شده‌اند (بهبود عملکرد، کاهش ریسک تولید و کاهش مصرف آفت‌کش‌ها) از این رو کشاورزان (عمدتاً در کشورهای در حال توسعه) قادر خواهند بود تا هم بازدهی و هم سود اقتصادی خود را افزایش دهند و در همان حال، از روش‌های کشاورزی دوستدار محیط زیست نیز بهره‌مند شوند.

  این مزایا در محصولات تراریخته مقاوم به علف‌کش از ترکیب منافع مستقیم (عمدتاً از طریق کاهش هزینه‌های کشاورز) و اعمال تغییرات در سیستم‌های کشت به دست می‌آید. از این رو، فناوری مقاومت به علف‌کش (به ویژه در سویا) نقش مهمی در قادر ساختن کشاورزان به سرمایه‌گذاری بر قابلیت استفاده از یک علف‌کش ارزان قیمت و وسیع‌الطیف (گلایفوسیت) و در نهایت، تسهیل حرکت از روش‌های کشت مرسوم به سوی روش‎های کشت بدون/با حداقل خاک‌ورزی در آمریکای شمال و جنوبی داشته است. این تغییر روش تولید اثرات مثبت اقتصادی دیگری برای کشاورزان (و دامنه گسترده‌تری از اقتصاد) داشته است و مزایای زیست‌محیطی مهمی را به ارمغان آورده است که از آن میان، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای (ناشی از کاهش مصرف سوخت تراکتورها و جلوگیری از خروج کربن از خاک) قابل ذکر است.

  از سوی دیگر، هر دو فناوری مقاومت به علف‌کش و مقاومت به آفت در افزایش مقدار تولید جهانی سویا، ذرت، پنبه و کانولا نقش مهمی داشته‌اند. 

 در ارتباط با محصولات مقاوم به علف‌کش، تکیه برخی از کشاورزان به مصرف گلایفوسیت و فقدان تناوب محصول و علف‌کش، در برخی نواحی در ایجاد علف‌های هرز مقاوم به علف کش سهم داشته است. برای حل این مشکل و حفظ وضعیت بهینه کنترل علف‌های هرز، کشاورزان به طور روزافزون ترکیبی از راهکارهای مدیریت پیشگیرانه و واکنش‌گرا را از طریق اتخاذ ترکیبی از علف‌کش‌ها و محصولات مقاوم به آن علف‌کش‌ها در پیش گرفته‌اند (به بیان دیگر، استفاده از علف‌کش‌های دیگر به همراه گلایفوسیت به جای تکیه‌ی صرف بر گلایفوسیت یا محصولات مقاوم به علف‌کشی که نسبت به علف‌کش‌های دیگری مثل گلوفوزینت مقاوم هستند).

 این امر به افزایش هزینه روش‌های کشت محصولات مقاوم به علف‌کش در مقایسه با چندین سال قبل خواهد افزود، گرچه نسبت به روش‌های مرسوم فناوری مقاومت به علف‌کش باز هم مزایای اقتصادی مهمی در سال 2013 داشته است.  

در مجموع، این مجموعه‌ قابل ملاحظه از شواهد علمی در مقالات دارای مرور علمی هستند و در این مقاله خلاصه‌سازی شده‌اند که اثرات مثبت اقتصادی و زیست‌محیطی فناوری محصولات تراریخته را به صورت کمّی در می‌آورد. از این رو این تجزیه و تحلیل‌ها در این مقاله پاسخ روشنی به این پرسش می‌دهند که چرا این تعداد زیاد کشاورز از سرتاسر جهان از این فناوری بهره‌مند شده و به این کار ادامه می‌دهند. 

  • ۰
  • ۰

رئیس انجمن علمی ایمنی زیستی در گفت وگو با ایرنا با تاکید بر اینکه محصولات تراریخته سالم و پاک است، افزود: اکنون 181 میلیون هکتار از اراضی جهان زیرکشت محصولات تراریخته قرار دارد که این روند رو به افزایش است. 
وی درباره هجمه های اخیر برخی رسانه علیه محصولات تراریخته گفت: حدود 20 سال است که محصولات تراریخته به کشورما وارد می شود و مردم روزانه از آنها استفاده می کنند، اما در آن زمان این «فناوری هراسان» ساکت بودند و و آن را تایید می کردند؛ به طور نمونه روزنامه کیهان در 26 مهرماه سال 1383 در تیتر اول خود درباره محصولات تراریخته چنین نوشت: «ایران مجددا در جهان رهبری می کند».
وی با بیان اینکه دلواپسان سوابق حمایت خود از تراریخته ها را فراموش کرده اند، اظهارداشت: این تهاجم ها نسبت به تراریخته نشان می دهد که در کشور ما مشکل و دغدغه ای به جزء تولید محصولات تراریخته وجود ندارد.
مرجع ملی ایمنی زیستی اضافه کرد: حتی اگر انتشار این خبرها به دلیل انگیزه های مالی و درآمدزایی نباشد، می تواند با وجود این همه مشکل همچون پدیده ریزگردها، آلودگی هوا و ... این موضوع ها باعث انحراف شود. 
قره یاضی با اشاره به منویات رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه «به بیوتکنولوژی توجه ویژه ای بکنید چون رشته مهمی است»، گفت: بنابراین مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته، تجلی آلی بیوتکنولوژی است و باید مورد توجه قرار گیرد. 
به گفته وی، همچنین رهبر معظم رهبری در سال 1385در بازدید از پروژه بزهای تراریخته، به حمایت از سلول های بنیادین و تولید داروهای نوترکیب پژوهشگاه رویان پرداختند.
رئیس انجمن علمی ایمنی زیستی، با یادآوری یکی دیگر از بیانات رهبر معظم انقلاب در رابطه با دانش ژنتیک مبنی بر اینکه «تا دنیا دید ما در ژنتیک در حال پیشرفت هستیم شورای حکام برای این قضیه تشکیل داد بنابراین باید حواس های ما جمع باشد»، اظهارداشت: برخی فراموش کرده اند رهبر معظم انقلاب چه تاکید ویژه ای برای فناوری زیستی داشته اند. 
وی ادامه داد: همچنین در سیاست های کلی برنامه چهارم توسعه، دستیابی به فناوری زیستی از طرف معظم اله مورد تاکید قرار گرفته بود و جزئی از تکالیف ما به شمار می رفت. 
قره یاضی افزود: بنابراین طبق قانون ایمنی زیستی سال 1388 که در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، دولت مکلف به حمایت از تولید و مصرف محصولات تراریخته شد؛ این بدان معناست که اجرای آن، تکلیف قانونی دولت است که مجلس برعهده آن گذاشته است. 
وی با بیان اینکه در آن زمان رسانه های منتقد کنونی، سکوت کرده بودند، افزود: اکون برخی افراد این مسائل را درباره فناوری زیستی و محصولات تراریخته مطرح می کنند در حالی که از لحاظ علمی افراد ورشکسته ای هستند و تاکنون حتی یک مقاله علمی در این زمینه نداشته اند. 
به گفته وی، آنچه مهم اینکه، سازمان بهداشت جهانی و دستگاه های نظارتی داخلی همچون وزیران بهداشت درمان و آموزش پزشکی دولت های هفتم تا دهم و دیناروند رئیس کنونی سازمان غذا و دارو بدون استثناء و با صراحت به شکل مکتوب و شفاهی محصولات تراریخته را تایید کرده اند. 
رئیس انجمن علمی ایمنی زیستی معتقد است، باید بتوانیم در داخل کشور محصولات تراریخته را تولید کنیم زیرا تا زمانی که واردات محصولات تراریخته پابرجا بود مخالفان کنونی همسو با رسانه هایشان، سکوت کرده بودند اما از زمانی که مقرر شده به تولید داخل این محصولات دست یابیم، صدای انتقاد آنها بلند شده است.

** بیش از 180 میلیون هکتار اراضی جهان زیرکشت محصولات تراریخته 
قره یاضی، با بیان اینکه تا به امروز 181 میلیون هکتار در دنیا به کشت محصولات تراریخته پاک و پاکیزه اختصاص یافته است، افزود: در حال حاضر با مجوز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، روغن های تراریخته توزیع می شود؛ با نگاهی به برچسب روی روغن های نباتی، مطالبی مبنی بر وجود محصولات تراریخته در این محصولات دیده می شود.

** دانه های روغنی و روغن نباتی از تولیدات تراریخته است 
وی ادامه داد: هم اکنون محصولات تراریخته شامل دانه روغن، کنجاله سویا، ذرت، کلزا و پنبه به کشورمان وارد می شود و روزانه در حال استفاده از آنها هستیم. 

** وجود برنج تراریخته در کشور دروغ است 
رئیس انجمن علمی ایمنی زیستی در ادامه با تاکید دروغ بودن واردات برنج تراریخته به کشور، گفت: سازمان غذا و دارو به صراحت این موضوع را تکذیب کرده است. 
وی افزود: درهیچ جای دنیا، برنج تراریخته در سبد مبادلات تجاری قرار ندارد اما برخی بدانند ما به دنبال آن هستیم تا چنین محصولاتی را تهیه و خریداری کنیم زیرا این 
محصولات پاک، کیفی و بدون کوچکترین باقیمانده سموم است. 

** واردکنندگان محصولات تراریخته نوادگان کمپانی چندملیتی «مونسانتو»
قره یاضی، در ادامه دلیل نگرانی دلواپسان درباره تولید محصولات تراریخته در کشور را «وجود فرزندان و نوادگان کمپانی چند ملیتی مونسانتو» دانست و گفت: آنها نمی خواهند ما تولید داخلی تراریخته را داشته باشیم تا بتوانند همچنان تولیدات مونسانتو را به کشور وارد کنند و ما مصرف کننده آنها باشیم. 
به گفته وی، مونسانتو شرکت عمومی آمریکایی و چندملیتی صنایع کشاورزی و بیوتکنولوژی است. 
وی تاکید کرد: تولید محصولات تراریخته از طریق محققان ایرانی هیچ رابطه ای با مونستانتو ندارد، اما آنهایی که محصولات خارجی تراریخته را وارد می کنند یا بستر واردات را باز می گذارند، راه را برای ورود مونستانتو باز می کنند. 
این مقام مسئول، ویژگی محصولات تراریخته خوراکی و غیرخوراکی را نبود بقایای سموم، افزایش عملکرد بالا و کاهش هزینه های تولید عنوان کرد و افزود: این محصولات از بالاترین کیفیت و قیمت ارزان نسبت به محصولات غیرتراریخته برخوردارند که برای هر قشری حتی کم درآمدها قابلیت مصرف داشته باشد. 
وی گفت: علت ارزانی قیمت محصولات تراریخته به معنای غیرکیفی بودن این محصولات نیست بلکه به دلیل استفاده نکردن از برخی نهاده ها همچون سم، هزینه های تولید کاهش می یابد؛ بنابراین این محصولات با قیمت مناسب تری به دست مصرف کنندگان می رسد. 
قره یاضی با بیان اینکه 82 درصد سطح زیرکشت سویای جهان تراریخته است، افزود: به دلیل داشتن عملکرد بالا بیش از 95 درصد سویای تولید شده جهان تراریخته است. 
وی ادامه داد: اگر دولت بخواهد سویای غیرتراریخته وارد کند، باید این محصول را به دو برابر قیمت بخرد؛ البته نه به دلیل اینکه سویای غیرتراریخته وجود ندارد بلکه کشورهای 
عقب افتاده تنها کشورهایی هستند که امروزه محصول تراریخته تولید نمی کنند. 
رئیس انجمن علمی ایمنی زیستی افزود: بنابراین برخی افراد و فناوری هراسان که سودی از واردات محصولات تراریخته می برند، با چوب لای چرخ دولت گذاشتن به دنبال منافع 
اقتصادی خود هستند. 
به گفته وی، هم اکنون 90 درصد روغن های خوراکی و علوفه خوراک دام وارداتی به کشور تراریخته است که از سال های گذشته وارد ایران می شدند. 
وی با بیان اینکه فناوری و مصرف محصولات تراریخته در کشور، سابقه 20 ساله دارد، افزود: امروز در کنار تربیت دانشجویان زیاد در این علم، پژوهشگران و موسسه های
پژوهشی زیادی ایجاد شده است.
قره یاضی، درباره کمیته و کارگروه ترایخته نیز گفت: طبق قانون این کارگروه در دولت تدبیر و امید ایجاد شد؛ کاری که در دولت نهم و دهم عامدانه متوقف شد. این اقدام سبب شد تا کمیسیون تحقیق و تفحص مجلس دولت قبل را محکوم کند و پرونده آنها را برای رسیدگی به دادگاه بفرستد.
وی ادامه داد: خوشبختانه این ساختار در دولت جدید ایجاد شد تا مردم بلاتکلیف نباشند بنابراین متخصصان، تولیدکنندگان و پژوهشگران برای تولید داخلی می توانند تقاضایشان را به این کمیته ارائه دهند.
وی اضافه کرد: در این کمیته دانشمندان و مسئولان وزارتخانه های بهداشت، آموزش پزشکی، علوم و فناوری و جهاد کشاورزی حضور دارند و برای صدور مجوز 
به طور دقیق آنالیز احتمال خطر را بررسی می کنند. 
رئیس انجمن علمی ایمنی زیستی گفت: وزارت بهداشت مجوز این محصولات را اگر جنبه خوراکی یا بهداشتی دارند، صادر کند؛ طبق قانون ایمنی زیستی، نیازی به اخذ مجوز 
از سازمان حفاظت محیط زیست نیست و می توان این محصولات را تولید و مصرف کرد. اما اگر قرار است این محصولات در محیط زیست یا حیات وحش رها شود، باید از سازمان حفاظت محیط زیست مجوز بگیرند. 
وی ادامه داد: طبق قانون ایمنی زیستی، صدور مجوز محصولات کشاورزی تراریخته منحصرا مربوط به وزارت جهاد کشاورزی و محصولات غذایی و بهداشتی نیز مربوط به 
وزارت بهداشت است. سازمان محیط زیست نیز مسئول بررسی ارزیابی احتمال خطر انجام شده از سوی متقاضیان است. 
قره یاضی افزود: به طور قطع وزارتخانه های جهاد کشاورزی و بهداشت و سازمان حفاظت محیط زیست نهایت تلاش خود را برای تولید سالم ترین، باکیفیت ترین و پاکترین محصولات کشاورزی به کار می برند تا بتوانیم بهترین محیط زیست را داشته باشیم. 
وی درباره کمیته محصولات تراریخته نیز گفت: این کمیته برای تجاری سازی و رهاسازی محصولات تراریخته تشکیل شده؛ هرچند تاکنون مجوزی از سوی این کمیته صادر نشده است. 
رئیس انجمن علمی ایمنی زیستی اضافه کرد: در دولت تدبیر و امید، بار دیگر ساختارهای الزام شورای امنیتی زیستی تشکیل شد و کمیته های تخصصی ایمنی زیستی در وزارتخانه شکل گرفت؛ این کمیته نزدیک به چهار ماه است که در وزارت جهاد کشاورزی تشکیل شده و تقاضاها به این کمیته می رسد.
وی افزود: پیش بینی ما این است که پنبه تراریخته سال آینده به طور قطع به تولید انبوه برسد. 

** نابودی 120 تن برنج تراریخته
قره یاضی درباره محصول برنج نیز گفت: در کشور برنج تراریخته وجود داشت اما به دلیل آنکه زیرساخت ها را نابود کرده اند، 120 تن برنج تراریخه الیت، نابود شد.
وی تاکید کرد که مقصران این رویداد باید در دادگاه حاضر و پاسخگو باشند زیرا دوباره تولید دوباره این محصول، زمان می برد.
وی اضافه کرد: امیدواریم اواخر امسال تولید برنج تراریخته را بار دیگر داشته باشیم
به گزارش ایرنا، قانون ایمنی زیستی مربوط به سال 1383 است که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. محصولات تراریخته نخستین بار در دنیا(در آمریکا و چین) در سال 1996 تولید تجاری رسید؛ برای نخستین بار 1.7 میلیون هکتار از اراضی دنیا به سطح زیرکشت این محصولات اختصاص داشت.
پس از گذشت 20 سال سطح زیرکشت به بالای 181 میلیون هکتار یعنی بیش از 14 برابر افزایش یافته است؛ محصولات تراریخته در آمریکا، استرالیا، ژاپن، آلمان، برزیل، اسپانیا، پرتغال، جمهوری چک، رمانیف آفریقای جوبی، فلیپین، هندوستان و چین در سایرکشورها تولید می شود. به دلیل پیشرفته بودن این فناوری ها، همه کشورها آن را ندارند اما ایران به این فناوری دست پیدا کرده است. 

منبع

  • ۰
  • ۰

چرا به رغم تلاش زیست فناوری هراسان حتی یک مورد سرطان، آلرژی و آثار سوء دیگر نتوانسته‌اند بطور علمی به تراریخته‌ها مستند کنند. پشت پرده این همه دروغ و این هجمه بی امان در داخل و خارج چیست؟

  • ۰
  • ۰

حقیقت را درباره محصولات اصلاح‌شده (تراریخته) در منابع علمی بیابید نه در منابع عمومی مثل اینترنت، روزنامه و مصاحبه‌ها

  • ۰
  • ۰

مسعود پزشکیان  با بیان این مطلب گفت: مسئله در مورد محصولات تراریخته کاملا روشن است، هرکس با علم مخالفت کند عقب می‎ماند.

وی ادامه داد: اینکه برای مثال بتوانیم گیاهی را در برابر شرایط نامساعد محیطی مقاوم کنیم خیلی هم خوب است. امروزه در پزشکی هم تلاش بر این است که بتوانیم ژن‎هایی که باعث ابتلا به سرطان یا انواع بیماری‎های دیگر می‎شوند را شناسایی و حذف کنیم.

پزشکیان افزود: در واقع علم به سمتی می‎رود که نیازی به مصرف داروهای شیمیایی نباشد و اگر بخواهیم با این روند مخالفت کنیم درست نیست.

نماینده مردم تبریز در مجلس دهم شورای اسلامی با توضیح اینکه در طبیعت هم ژن‎های معیوب به تدریج حذف شده و ژن‎هایی که سازگاری بیشتری با محیط دارند به بقای خود ادامه می‎ دهند، ادامه داد: در این شرایط انسان می‎تواند با علم به شرایط و بر اساس تناسب و تعادل برای استفاده بشر و برای حفظ آینده کره زمین حداکثر استفاده را از دانش و فناوری ببرد.

پزشکیان با خطاب قرار دادن مخالفان مهندسی ژنتیک و با طرح این پرسش که اگر بخواهیم ژن‎های مولد سرطان را از چرخه زندگی حذف کنیم آیا کار بدی کرده‎ایم، گفت: اگر کسی قصد نگه داشتن این صفات نامطلوب را داشته باشد این روش مورد سئوال است و ما باید برای ساختن آینده‎ای بهتر و سالمتر از دانش و فناوری حداکثر بهره را ببریم.

وزیر اسبق بهداشت، از هجمه‎های بی اساس مطرح شده انتقاد کرد و گفت: من از شنیدن برخی مخالفت‎ها تعجب می‎کنم. اینکه مخالفان تا حالا هیچ مستند علمی برای مخالفت خود ندارند، جای سوال است.

وی افزود: باید دید چه کسانی از واردات محصولات تراریخته سود می‎برند و با تولید داخلی آن مخالفت می‌کنند. مخالفت با تولید داخلی تراریخته‎ها یک بحث تجاری است و روشن شدن پاسخ این سوالات کمک بزرگی به حل این مسئله خواهد بود.