استاد حوزه: بررسی ادله مرتبط با ضرر بر جواز محصولات تراریخته دلالت دارد

حجت‌الاسلام والمسلمین عرفایی در نشست تطبیق ادله مرتبط با ضرر بر محصولات تراریخته با تأکید بر ضرورت مراجعه به بینه کارشناسی برای تطبیق قاعده دفع ضرر محتمل بر مصرف مواد تراریخته گفت: بینه کارشناسی در بحث ایمنی غذایی، همان مراجع رسمی هستند که به جمع‌بندی نظرات کارشناسی می‌پردازند و این مراجع احتمال ضرر را مردود دانسته‌اند.

وی با بیان این که اثبات منع شرعی مصرف محصولات تراریخته از این طریق با چالش های متعددی روبروست، گفت: اثبات منع شرعی مصرف محصولات تراریخته با توجه به ادله مربوط به ضرر میسر نیست.

حجت الاسلام عرفایی اظهار داشت: در حکم شرعی محصولات تراریخته چند مبحث مطرح است که اول حکم شرعی تولید محصولات تراریخته چیست و عمل تولید کننده چه حکمی دارد و سؤال بعدی حکم دولت در این زمینه است و سؤال سوم هم این است که مصرف کننده چه حکمی دارد.

وی با بیان این که ما متمرکز بر فعل مصرف کننده شده ایم، اظهار داشت: اولین دلیلی که برای استخراج حکم شرعی مصرف کننده محصولات تراریخته مطرح شده قاعده لا ضرر است و در تحلیل این قاعده شرعی سه بحث وجود دارد؛ یک بحث در رابطه با خود مفهوم ضرر است و دوم این که ضرار به چه معنا است و سوم هم مفاد ترکیبی جمله لاضرر و لا ضرار است.

وی با بیان این که ضرر عبارت از نقصی که در مال و نفس و عِرض ایجاد می شود است، گفت: برخی ضرر را به معنی تنگنا و حرج دانسته اند و مرحوم شهید صدر معتقدند که ضرر ترکیبی از این دو معنی است و تعریف مختار ما هم همین است که نقصی به وجود آید که موجب تنگنا و سختی شود.

حجت الاسلام والمسلمین عرفایی خاطرنشان کرد: آیت الله خویی معتقدند که ضرر بدنی دو گونه است که گاهی در کیفیت بدن است مانند بیماری و گاهی در کمیت بدن است مانند نقص عضو که در هر دو مورد ضرر صدق می کند.

وی با بیان این که چند معنا برای واژه ضرار مطرح شده است، افزود: برخی معتقدند ضرار به معنی مجازات ضرر است و برخی می گویند ضرار ضرری است که نفعی برای  وارد کننده ضرر دارد؛ برخی هم می گویند که ضرار همان ضرر است و تکرارش از باب تأکید است و برخی گفته اند ضرار به معنی ایجاد تنگنا است و برخی گفته اند ضرار به معنی ضرر عمدی است.

این محقق و پژوهشگر حوزوی در تبیین معنای ترکیب لاضرر و لاضرار نیز گفت: اگر معنای واژه «لا» در ترکیب لاضرر و لاضرار نفی تشریع حکم مستلزم ضرر باشد نتیجه این می‌شود که اگر مثلا وضو موجب ضرر باشد بنابر نفی ضرر می‌گوییم وجوب برای این وضوی ضرری تشریع نشده است و چنین وضویی واجب نیست.

وی اظهار داشت: شیخ انصاری معتقد است که مباح بودن ضرر به خود، حکم ضرری نیست بلکه در واقع عبارت است از عدم حکم و بنابرین جواز وضوی ضرری، منافاتی با نفی تشریع هر گونه حکم مستلزم ضرر ندارد. به تعبیر دیگر چنانچه با وجود اباحه ضرر در تشریع، فردی به خودش ضرر وارد کند، چنین ضرری مستند به اختیار خودش هست نه به تشریع الهی. 

حجت الاسلام عرفایی با بیان این که در مورد مصرف محصولات تراریخته فقط احتمال ضرر ادعا شده است، اظهار داشت: برخی معتقدند که قاعده لاضرر تا موضوعش که ضرر است احراز قطعی نشود حکم نهی یا نفی ضرر وجود نخواهد داشت، اما کسانی مانند محقق خویی ره خوف عقلایی را به منزله ضرر دانسته اند که بر این اساس هم باید بر اساس معیار عقلایی عمل کرد و استناد به صرف احتمال کفایت نمی‌کند.

وی با اشاره به این که قاعده دیگری که می شود در رابطه با تراریخته ها از آن استفاده کرد قاعده دفع ضرر محتمل است، گفت: این قاعده می گوید لازم است انسان از ضرری که هنوز به وجود نیامده و احتمال آن می رود اجتناب کند.

وی افزود: برفرض عقلی بودن لزوم اجتناب از ضرر محتمل این پرسش مطرح می‌شود که احتمال در این قاعده به چه معنا است و آیا شامل احتمالات موهوم هم می شود یا این که تنها احتمالات عقلایی را در بر می گیرد.

وی تصریح کرد: از نظر عقلی، هم میزان احتمال مورد توجه است و هم میزان محتمل، به این ترتیب که در مواردی که محتمل، قطع نظر از احتمال دارای اهمیت زیادی باشد، ضعف احتمال تا حدودی قابل جبران است. البته نه به این معنا که قوت محتمل بتواند هر میزان از ضعف احتمال را جبران کند و موجب الزام عقلی شود، چون چنین چیزی مورد حکم عقل نیست. به همین جهت می بینیم با وجود این که در بسیاری فعالیت ها مثل مسافرت خطر مرگ در اثر تصادف و ... وجود دارد، قوت محتمل(مرگ) مانع از اقدام نمی شود، چون درجه احتمال به قدری ضعیف است که قوت محتمل آن را جبران نمی کند.

این استاد حوزه در تطبیق قاعده دفع ضرر محتمل بر مصرف مواد تراریخته ابراز کرد: درباره احتمال ضرر باید به بینه کارشناسی مراجعه شود. در بحث ایمنی غذایی مراجع رسمی وجود دارد که به جمع‌بندی نظرات کارشناسی می‌پردازند و در صورت اختلاف باید به نظر مراجع رسمی مراجعه شود. در مورد محصولات تراریخته حجم مطالعات صورت گرفته مبنی بر سلامت محصولات تراریخته قابل مقایسه با معدود مطالعات مدعی مضر بودن این محصولات نیست. به لحاظ فقهی با تزاحم دو بینه ساقط می‌شوند اما در اینجا یک طرف بینه اولا به لحاظ تعداد بسیار معدود هستند، ثانیا ادعای آنان با نظر مراجع رسمی حوزه ایمنی غذایی مغایر است و ثالثا به لحاظ قوت علمی با اشکالاتی چون عدم مراعات اصول تحقیق و گاه حتی به جعل داده پرداخته‌اند. از این رو احتمال مضر بودن مصرف این محصولات با توجه به این یه امر احتمالی ضعیف یا موهوم است.

حجت‌الاسلام عرفایی در پاسخ به این اشکال که ممکن است گفته شود قوت محتمل ضعف احتمال را جبران می‌کند گفت: این صحیح نیست که قوت محتمل در هر صورتی ضعف احتمال را جبران کند، چون عقل به صرف قوت محتمل مانع اقدام نمی شود، بلکه با سنجش میزان هر دو عامل (احتمال و محتمل) و نتیجه این دو تصمیم می‌گیرد. اگر احتمال خیلی ضعیف باشد، مانند احتمال مرگ در سفرهای درون شهری یا برون شهری با وجود این که در هر دقیقه عده ای از انسان ها در اثر تصادف کشته می شوند، قوت محتمل مانع از اقدام نیست.

وی خاطرنشان کرد: بحث بعدی راجع به آیه تهلکه است؛ منظور از تهلکه چیزی است که باعث هلاکت و نابودی می شود. از دو لفظ "الی" و "القاء" استفاده می شود که آنچه در این آیه مورد نهی است عبارت است از این که انسان خود را در معرض چیزی قرار دهد یا در چیزی بیندازد که سبب هلاکت است یا به آن منجر می شود.  اگر چه برخی از اهل لغت هلاک را به معنای مرگ گرفته اند  اما ابوهلال عسکری معتقد است که اهلاک با اعدام تفاوت دارد و اهلاک اعم از اعدام است و شامل مواردی چون از بین بردن حواس نیز می شود. بر همین مبنا این آیه در کلمات فقها در عداد ادله حرمت اضرار به نفس آمده است.

وی با اشاره به اینکه ممکن است گفته شود حرام است خود را در معرض امراض شدید قرار دهیم افزود: با وجود این احتمال، سوالی دیگر رخ می نماید و آن این که آیا این آیه فقط مواردی که اطمینان به ایجاد امراض شدید هست را در بر می‌گیرد یا شامل موارد خوف عقلایی از ضرر نیز می شود؟

این استاد حوزه ادامه داد: اگر مانند حدیث لاضرر و بر طبق مبنای محقق خوئی (ره) در آن بحث، خوف را طریق عقلایی احراز سبب تهلکه بدانیم، می توانیم این ارتکاز عقلایی را به مثابه قرینه متصله، در استظهار از آیه دخالت داده و معتقد شویم که علاوه بر موارد اطمینان به هلاکت، آیه مبارکه در مواضعی که خوف عقلایی هلاکت وجود دارد نیز جاریست و حرمت شرعی وجود دارد. 

وی افزود: در عین حال در تطبیق بر مصرف محصولات تراریخته همان طور که گفتیم، احتمال ضرر این محصولات در حد احتمال عقلایی نیست و صرف قوت محتمل نیز نمی‌تواند ضعف احتمال را جبران کند. بنابرین تحقق خوف عقلایی نسبت به این موضوع مورد تردید است و بنابرین آیه شریفه نمی تواند حرمت شرعی مصرف محصولات تراریخته را ثابت کند.

مقابله با فناوری‌هراسی اولین الزام دانش‌بنیانی

این نوشتار صرفاً در پی تبیین مقوله دانش‌بنیانی اقتصاد ‌مقاومتی با نگاهی به فناوری‌هراسی به عنوان یکی از آسیب‌های پیش‌روی آن است. دانش‌بنیانی بر تولید، انتشار و کاربرد دانش متکی است از این رو اقتصادی دانش‌بنیان محسوب می‌شود که دارای این سه ویژگی باشد و بتواند شرایط لازم برای فناوران و نوآوران را به نحوی تامین نماید که بتوانند ایده‌های خود را از طریق سرمایه‌گذاری، به محصولات نو تبدیل نمایند.

دانش‌بنیان بودن اقتصاد منجر می‌شود تا با خلق فناوری‌های نو که غالباً کم هزینه‌تر، ساده‌تر و پر بازده‌تر هستند بتوان عرضه‌کنندگان اقتصاد را به تولید کالاها و خدمات مورد نیاز مردم با قیمت تمام شده کمتر تشویق کرد و از این طریق بخش تولید را فعال کرده و با سوق دادن تقاضای جامعه به این تولیدات شرایط رشد اقتصادی و تولید ثروت در جامعه را فراهم نمود. بدیهی است که به این نحو با تحت تاثیر قرار گرفتن فعالیت‌های اقتصادی  تاثیر انکارناپذیری در ایجاد ظرفیت‌های جدید اقتصادی و اشتغال نیز مهیا خواهد شد. این امر مستلزم اتکا به دانش و تجربه پژوهشگران و پشتیبانی و حمایت مسئولین کشور است. در حال حاضر به لحاظ بستر قانونی تلاش‌های بسیاری از سوی نظام جمهوری اسلامی ایران برای توسعه فناوری‌های نو به ویژه نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک صورت گرفته است، که از آن جمله می‌توان به جایگاه علم و فناوری در سند چشم‌انداز ایران 1404، قانون برنامه پنجم توسعه، سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری، اولویت‌های اعلام شده برای علم و فناوری در نقشه جامع علمی کشور و آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌های مرتبط اشاره کرد.

از طرفی یکی از ویژگی‌های مهم دانش‌بنیانی استوار بودن آن بر دانش و تجربه پژوهشگران است: بدین معنا که دانش فنی مورد نظر حاصل توان پژوهشگر داخلی است و تولید حاصل از آن مستقل از تأثیر نوسانات سیاسی، اجتماعی و ... خواهد بود و اقتصادی که بر چنین دانشی استوار باشد در مقابل تهدیدها و مخاطرات مقاوم‌تر و آسیب‌ناپذیرتر خواهد بود. با کسب دانش فنی جدید نیاز به استفاده از نهاده‌های تولید نسبت به تولید از روش‌های سنتی کاهش یافته در نتیجه قیمت تمام شده محصول کاهش خواهد یافت.

با نگاهی دقیق‌تر مشاهده می‌شود که اقتصاد دانش‌بنیان، یک اقتصاد درونزا نیز هست چرا که با اتکا به استعداد و پتانسیل علمی افراد جامعه شکل گرفته است. این اقتصاد مردمی نیز هست چرا که در پی تولید نیازهای ضروری مردم با هزینه کمتر، ساده‌تر و قابل دسترس‌تر است. از طرفی به واسطه تعامل علمی با مجامع علمی دنیا و صادرات محصولات دانش‌بنیان برون‌گرا نیز هست، لذا توجه به دانش‌بنیان نمودن اقتصاد از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و تاثیر مهمی بر حمایت و توسعه صنایع خواهد داشت. 

لیکن متاسفانه در جوامع در حال توسعه، از جمله ایران مقاومتی نسبت به پذیرش محصولات جدید وجود دارد. این مقاومت در برابر پذیرش فناوری‌های نو، از جمله معضلات اساسی پیش روی فناوران و نوآوران کشور است که تا حدی ناشی از تلاش واردکنندگان کالاهای خارجی در ایجاد بی‌اعتمادی در مردم نسبت به کیفیت تولیدات داخلی و همچنین ناآگاهی نسبت به فناوری ارائه شده است. در این میان برخی افراد نیز بدون دارا بودن اطلاعات کافی به این موضوع دامن می‌زنند. در حالی که این امر برای فرآیند دانش‌بنیان شدن اقتصاد بسیار خطرناک است. ایجاد هراس درمیان مردم بدون آگاهی، از مواردی است که لطمات جبران ناپذیری به تولید محصولات جدید خواهد زد. آگاهی‌رسانی حق مسلم مردم و خصوصاً مصرف‌کنندگان است ولی هراس‌افکنی و ایجاد شک و تردید بدون آگاهی صرفاً باعث ایجاد تردید و دودلی در میان مصرف‌کنندگان و ضربه زدن به تولید و بی‌انگیزه کردن پژوهشگران و تولیدکنندگان را در پی خواهد داشت. این در حالی است که یکی از اساسی‌ترین مشکلات پیش روی شرکت‌های دانش‌بنیان بازار محصولات آنهاست. به این ترتیب برای از بین بردن یک فناوری و سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در این حوزه کافی است بازار فرآورده‌های آن به هر نحو ممکن مختل شود کاری که در مورد فناوری‌ نانو، فناوری هسته‌ای، مهندسی ژنتیک، محصولات تراریخته‌ و سایر فناوری‌های نو صورت گرفته است.

از این رو باید تمامی تلاش خود را در راستای مقابله با فناوری هراسی قرار دهیم و این مساله راهی جز اعتماد به آزمایشگاه‌ها و مراجع معتبر و تخصصی حاکمیتی مورد اعتماد مردم برای بررسی و تایید سلامت این محصولات و  آگاهی‌رسانی و شناساندن ویژگی‌های محصولات ارائه شده تا حد امکان به مخاطبین ندارد.

در این صورت است که می‌توان در چارچوب اقتصاد دانش‌بنیان و با استفاده از ظرفیت‌های علمی کشور شرایط عمل به الزامات اقتصاد مقاومتی را فراهم نمود. باید اختلاف عقیده‌ها و سلایق را کنار گذاشت و با گفتمان علمی نسبت به بیان نظرات پرداخت و قبل از بی‌اعتبار کردن یک محصول شواهد لازم برای آن ارائه دهیم، بکوشیم تا از لجاجت و جهت‌داری خودداری کنیم تا این امر ما را از غافله علم و فناوری دنیا عقب نیاندازد و چنانچه بتوانیم با استفاده از فرصت‌های موجود و فناوری‌های نو گامی در جهت عدم وابستگی و توسعه صادرات برداشته موجبات آسایش بیشتر مردم را فراهم کنیم.

فرحناز رضاپور - کارشناس ارشد سیستم‌های اقتصادی اجتماعی

منبع

فناوری محصولات تراریخته راهی برای از بین بردن مسمومیت غذایی

حاصل جدیدترین پژوهش‌ انجام‌شده روی محصولات تراریخته در اروپا نشان داد که محصولات مهندسی ژنتیک و گیاهان تراریخته علاوه بر تمام مزایایی که برای انسان و محیط زیست به همراه دارند، برای رفع مسمومیت‌های غذایی نیز مفید و موثر هستند.
این پژوهش توسط یک گروه از پژوهشگران شرکت‌های علوم زیستی و مهندسی ژنتیک در کشور آلمان انجام شده است. دستاورد این پژوهش، کشف استراتژی جدید برای مبارزه با مسمومیت‌های غذایی با کمک فناوری مهندسی ژنتیک است.

در این استراتژی جدید، پروتئین‌های ضد میکروبی با استفاده از فناوری مهندسی ژنتیک تولید می‌‌شود که قابل استخراج است و می‌تواند در گوشت و سایر محصولات و فرآورده‌های غذایی مورد استفاده قرار بگیرد و از مسمومیت مواد غذایی جلوگیری کند.

این گروه پژوهشی با استفاده از فناوری مهندسی ژنتیک در گیاهان توتون، چغندر قند، اسفناج، کاسنی و کاهو توانستند پروتئین‌های ضد میکروبی به نام کلی‌سین تولید کنند. پروتئین‌های کلی‌سین قادر به از بین بردن گونه‌های مرگبار در E. coli هستند.

پژوهشگران دریافتند که گیاهانی مانند توتون می‌تواند باعث فعالیت سطح بالای کلی‌سین شده، به طوری که در اثر ترکیب دو نمونه کلی‌سین تمام سویه‌های عمده بیماری‌زا در E. coli از بین می‌رود.

حاصل این پژوهش‌ها نشان داد که کلی‌سین‌ها پنجاه برابر بیشتر از آنتی‌باکتری‌های طبیعی در برابر باکتری‌ها فعال هستند. دانشمندان بر این باورند که پروتئین‌ها می‌توانند به عنوان یک استراتژی اقتصادی برای درمان بیماری‌های حاصل از مسمومیت‌های مواد غذایی موثر باشند.

حاصل این پژوهش 16 سپتامبر 2015 در پایگاه علمی بسیار معتبرProceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) به نشانی http://www.pnas.org منتشر شده است.

محصولات مهندسی ژنتیک محصولات سالم و پاکی هستند که بدون استفاده از سموم شیمیایی خطرناک و آفت‌کش‌ها ضمن تامین سلامت انسان، باعث حفظ محیط زیست می‌شوند.

گفتنی است با توجه به مزایای دستاوردهای مهندسی ژنتیک و روند رو رشد تولید محصولات تراریخته در دنیا، ادعا می‌شود که کشورهای اروپایی با کشت و تولید محصولات تراریخته مخالف هستند. در حالی که کشورهای اروپایی مثل اسپانیا، پرتغال، رومانی و جمهوری چک به تولید و تجاری‌سازی انبوه محصولات تراریخته روی آورده‌اند و سایر کشورهای اروپایی نیز منتظر مجوز رهاسازی محصولات تراریخته خود هستند.

در حالی که امروز همه کشورهای دنیا به منافع و مزایای تولید و مصرف محصولات تراریخته پی برده‌اند، کشور ایران با این که روزی سردمدار تولید اولین محصول برنج تراریخته مقاوم به آفات در دنیا بود، با رویکرد فناوری‌هراسانه دولت قبل، از این فناوری عقب افتاد.

امید است که امروز با رویکرد حمایتی دولت و سایر سازمان‌های مسئول، سازمان حفاظت محیط زیست نیز مخالفت‌های خود را کنار گذاشته و با توسعه دانش و فناوری در دنیا هم‌گام شود تا کشور ایران نیز به جرگه کشورهای تولیدکننده محصولات تراریخته در دنیا بپیوندد و از دستاوردهای این فناوری بهره‌مند شود.

منبع

سلامت و استاندارد علف‌کش گلایفوزیست مورد تأیید همه مجامع رسمی

طبق جدیدترین گزارش منتشر شده از سوی سازمان بهداشت جهانی و سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد، «علف‌کش گلایفوسیت» مورد استفاده در کشاورزی و محصولات مهندسی ژنتیک، ایمن است و باعث بروز هیچ‌گونه بیماری و سرطان نمی‌شود. به گزارش پژوهکشده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، «گلایفوسیت» یک علف‌کش سیستمیک با نام تجاری رانداپ است. این علف‌کش در خاک دوامی ندارد و میکروب‌های خاک به سرعت آن را به‌عنوان یک ماده غذایی مصرف می‌کنند. این علف‌کش جزو پرکاربردترین و مهم‌ترین علف‌کش‌ها است که در اغلب مزارع کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته قبلا این احتمال داده می‌شد که باقیمانده سم گلایفوسیت در محصولات غذایی مهندسی ژنتیک باعث بروز نوعی سرطان ‌شود. اما با تحقیقاتی که دانشمندان انجام دادند، هیچ‌گونه مدارکی دال بر وجود ارتباط بین کاربرد گلایفوسیت و محصولات تراریخته و بروز سرطان، مشاهده نشد. به‌طوری که سازمان بهداشت جهانی و سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد(فائو) نیز طی بیانیه‌ای اعلام کرد که میزان گلایفوسیت مورد استفاده در سموم کشاورزی، سرطا‌ن‌زا نیست و گلایفوسیت مورد استفاده در محصولات مهندسی ژنتیک نیز مطمئن و غیرسرطان‌زا است.

 منبع

فواید تولید محصول چغندرقند تراریخته مقاوم به سه علف‌کش در دنیا

افزایش ۱۰۰ برابری سطح زیر کشت محصولات تراریخته در بیستمین سال تجاری‌سازی موفق این محصولات در دنیا موید رضایت و رغبت کشاورزان و مردم به کشت، تولید و مصرف آنها است.

با توجه به مزایای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی محصولات مهندسی ژنتیک، هر روز بیشتر از گذشته به سطح زیر کشت و تنوع این محصولات افزوده می‌شود. در جدیدترین اخبار منتشر شده در خصوص تولید و توسعه محصولات تراریخته جدید، دانشمندان محصول چغندرقند تراریخته متحمل به سه علف‌کش مختلف را ایجاد کرده‌اند.

در راستای حفظ محیط زیست و توسعه کشاورزی پایدار، تولید محصولاتی که به سموم شیمیایی و آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها نیازی نداشته باشند و مقاوم به آفت و بیماری و علف‌های هرز باشند، از اهمیت خاصی برخوردار است.

بدین منظور مهندسان ژنتیک و پژوهشگران دو شرکت تجاری تولید بذر، یک رقم جدید از چغندرقند تراریخته را تولید کرده‌اند که مقاومت بالایی به علف‌های هرز بیشتر در مناطق مختلف نشان می‌دهد. این واریته جدید چغندرقند تراریخته به سه علف‌کش مختلف و پر کاربرد گلایفوسیت، گلیفوسینات و دایکامبا مقاومت دارد.

"آرون هومل" دانشمند آلمانی با اعلام این خبر در ۹ دسامبر ۲۰۱۵ در کنفرانس چغندرقند درباره این دستاورد گفته است که ما از این تولید بسیار هیجان‌زده هستیم. ما فکر می‌کنیم که با تولید چغندرقند تراریخته مقاوم به سه علف‌کش، به بهره‌وری بالایی در کشت این محصول دست یافته‌ایم که کشاورزان را در تولید محصول بیشتر با قدرت مقاومت به علف‌های هرز بیشتری یاری می‌کند.

انتظار می‌رود تا سه سال آینده انواع جدیدی از این محصولات اصلاح شوند و طی هشت تا ۱۰ سال آینده نیز وارد بازار شوند.

طبق گفته هومل، ترکیب سه صفت در یک محصول باید از ایجاد علف‌های هرز مقاوم به همه علف‌کش‌ها جلوگیری کند. چرا که هرگونه علف هرز به یکی از سه نوع علف‌کش ذکر شده مقاوم است و با کاربرد هر سه نوع علف‌کش عمومی مذکور بر روی چغندرقند تراریخته مقاوم به سه نوع علف‌کش، هر نوع علف هرز مقاومی که قبلاً در مزارع به وجود آمده است، از بین خواهد رفت.

هومل معتقد است: تولید چغندرقند تراریخته متحمل به سه نوع علف‌کش، موفقیت بزرگی در توسعه کشاورزی و حفظ محیط زیست محسوب می‌شود. محصول چغندرقند تراریخته متحمل به سه نوع علف‌کش به کمک کشاورزان آمده است تا با علف‌های هرز بیشتر در مناطق مختلف مقابله کند.

دانشگاه اورگن و آیداهو در ایالات متحده همکاری‌های پژوهشی مشترک بسیاری روی علف‌های هرز دارند. "جوئل فلیکس" پژوهشگر از بخش علف‌های هرز دانشگاه اورگن در این باره گفته است که با کسب تجربه و انجام آزمایش است که صفت مقاومت به علف‌کش در یک محصول بهبود پیدا می‌کند. تولید چنین محصول چغندرقند تراریخته‌ای با سه صفت مقاومت، گام بسیار بزرگی در تولید محصولات تراریخته دارای چند صفت است که باید هرچه بیشتر توسعه یابد./

 لیلا سرمدی - کارشناس بیوتکنولوژی کشاورزی ایران

منبع: پایگاه آیداهو کاپیتال پرس

رضایت همه کشورهای تولیدکننده محصولات تراریخته در دنیا

رشد بیش از 100 برابری سطح زیر کشت محصولات تراریخته در بیستمین سال تولید و تجاری‌سازی موفق این محصولات در دنیا (1996-2015) نشا‌ن‌دهنده مزایای بی‌شمار اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی و بهداشت و سلامتی برای انسان و محیط زیست است.طبق آخرین گزارش سرویس بین‌المللی دستیابی و استفاده از بیوتکنولوژی کشاورزی در سال 2016، هر سال به سطح زیر کشت محصولات مهندسی ژنتیک و تعداد کشورهای تولیدکننده این محصولات در هر پنج قاره در سراسر دنیا افزوده می‌شود.طبق این گزارش منتشر شده، 18 میلیون کشاورز در 28 کشور توسعه‌یافته و در حال توسعه، در سراسر دنیا هر سال به استقبال تولید محصولات تراریخته رفته و با رضایت کامل از بازدهی و کارایی بالای این محصولات، زمین‌های خود را زیر کشت محصولات تراریخته می‌برند.همه کشورهایی که به تولید محصولات حاصل مهندسی ژنتیک روی آورده‌اند، به اهمیت تولید این محصولات در کشور خود و تاثیری که این محصولات روی وضعیت اقتصادی و خودکفایی غذایی کشورشان گذاشته است، کاملا واقف هستند و بر ادامه کشت و تولید این محصولات در زمین‌های خود مداومت می‌کنند.گزارش شده است که این محصولات در بیست سال گذشته 150 میلیارد دلار آمریکا برای کشاورزان سودآوری داشته‎ است.در ادامه، جدول کشورهای تولیدکننده محصولات تراریخته وسطح زیر کشت این محصولات آورده شده است. قابل ذکر است که هر سال به میزان سطح زیر کشت و تعداد کشورهای تولیدکننده این محصولات افزوده می‌شود. جدول 1. سطح زیر کشت جهانی محصولات تراریخته در سال 2015 میلادی (میلیون هکتار) (James, 2015)
به طور کلی، چهار محصول عمده تراریخته سویا، پنبه، ذرت و کلزا بیشترین سطح زیر کشت محصولات تراریخته را در دنیا دارا هستند و هر سال به تعداد تنوع این محصولات و میزان سطح زیر کشت آنها افزوده می‌شود.
با توجه به آمار و ارقام گزارش‌شده توسط خدمات سرویس بین‌المللی دستیابی و استفاده از بیوتکنولوژی کشاورزی در سال 2015، از 28 کشور تولیدکننده محصولات تراریخته، 11 کشوری که با رضایت بیشترین محصولات تراریخته را در دنیا تولید می‌کنند به ترتیب عبارتند از: آمریکا، برزیل، آرژانتین، هندوستان، کانادا، چین، پاراگوئه، پاکستان، آفریقای جنوبی، اروگوئه و بولیوی. در قاره اروپا نیز کشورهای اسپانیا، پرتغال، رومانی و جمهوری چک با رضایت به کشت ذرت تراریخته در زمین‌های خود ادامه می‌دهند.
از اولین سال تولید محصولات مهندسی ژنتیک تا به امروز، گزارش‌های مستند و متعددی در خصوص سلامت محصولات مهندسی ژنتیک منتشر شده است. برجسته‌ترین این گزارش‌ها مربوط به سازمان بهداشت جهانی، سازمان تجارت جهانی، سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد و سازمان ایمنی غذایی اتحادیه اروپا است که همگی آنها سلامت محصولات تراریخته را تایید می‌کنند.
قابل توجه است که محصولات تراریخته در راستای حفظ محیط زیست و تامین سلامت و امنیت انسان، محصولات سالمی هستند که طی بیست سال کشت و تولید موفق در دنیا، بدون ثبت هیچ‌‌گونه گزارش علمی و مستند از آثار سوء احتمالی محصولات، سابقه‌ای درخشان از خود بر جای گذاشته‌اند.
افزایش هر ساله سطح زیر کشت محصولات تراریخته در دنیا نشان‌دهنده اهمیت کاربرد این محصولات سالم و پاک در دنیا است. با توجه به افزایش جمعیت و کمبود منابع آب و غذا در دنیا، آینده بدون استفاده از فناوری مهندسی ژنتیک و دستاوردهای آن ممکن نیست.

منبع

آینده بدون فناوری و محصولات تراریخته ممکن نیست

با توجه به افزایش صدبرابری سطح زیر کشت محصولات مهندسی ژنتیک در بیستمین سال تولید و تجاری‌سازی این محصولات در دنیا که حاصل سال‌ها مطالعه و آزمایش درخصوص سلامت و ایمنی محصولات تراریخته است، براساس یک پژوهش جامع، بار دیگر سلامتی و ایمنی محصولات تراریخته برای انسان، محیط‌زیست و سایر جانوران تأیید شد. سازمان بهداشت جهانی، سازمان تجارت جهانی، سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد و سازمان ایمنی غذایی اتحادیه اروپا براساس سال‌ها مطالعات جامع و پژوهش‌های علمی، سلامت محصولات تراریخته را بارها تأیید کرده‌اند. آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان درخصوص سلامت این محصولات معتقد است که نظرات سازمان ایمنی غذایی اتحادیه اروپا مبتنی‌بر مطالعات و پژوهش‌های بسیار است. براساس جدیدترین گزارش منتشرشده توسط آکادمی علوم، مهندسی و پزشکی آمریکا در سال ٢٠١٦ (که حاصل ٩٠٠ مطالعه در بیش از سه دهه است)، تولید و مصرف محصولات مهندسی ژنتیک، هیچ‌گونه اثرات منفی سرطان‌زا و آسیب‌رسان برای انسان یا محیط‌زیست دربر نداشته است. در این پژوهش آمده است تلفیق اصلاح نباتات سنتی و فناوری مهندسی ژنتیک منجر به بهبود صفات و عملکرد محصولات و تولید محصولات سالم بی‌نیاز از مصرف سموم شیمیایی در دنیا شده است. اصلاحگران و زیست‌شناسان با کمک فناوری مهندسی ژنتیک محصولاتی تولید کرده‌اند که علاوه بر داشتن کیفیت و کمیت بالا، مقاوم دربرابر آفات و علف‌کش، مقاوم در برابر خشکی و شوری و حاوی ارزش غذایی و ویتامین بیشتر و ماندگاری بالا هستند.

 

درواقع، زیست‌شناسان از سال ١٩٨٠ با استفاده از فناوری نوین مهندسی ژنتیک محصولاتی تولید و وارد عرصه مصرف کردند که دارای صفات برتر از جمله ماندگاری بالا و ارزش غذایی و ویتامین بیشتر برای مصرف‌کننده و مقاومت در برابر سموم شیمیایی، آفت‌کش‌ها ‌و علف‌کش‌ها برای حفظ محیط‌زیست هستند. محصولات مهندسی ژنتیک برای انسان و محیط‌زیست ایمن هستند و بعد از ٢٠ سال تولید و تجاری‌سازی موفق این محصولات در دنیا، تاکنون هیچ آثار سوئی از کشت و تولید و مصرف محصولات مهندسی ژنتیک ثبت و گزارش نشده است. درخصوص آثار زیست‌محیطی محصولات مهندسی ژنتیک، قابل‌توجه است که این محصولات بعد از انجام آزمون‌های ارزیابی ایمنی گسترده، رهاسازی شده و وارد عرصه تولید، تجاری‌سازی و مصرف می‌شوند. فناوری مهندسی ژنتیک تنها فناوری زیستی نوینی است که محصولاتی را تولید کرده که با استفاده‌نکردن از سموم شیمیایی خطرناک و آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها، مقاوم در برابر آفات و بیماری است.

 

این گزارش جامع در ٤٠٠ صفحه توسط ٢٠ دانشمند آکادمی علوم، مهندسی و پزشکی آمریکا جمع‌آوری شده است. در این گزارش آمده است که با توجه به رشد جمعیت، آینده بدون استفاده از فناوری‌های نو و محصولات مهندسی ژنتیک ممکن نیست. این پژوهش دقیق، کشت، تولید، مصرف و تأثیر انواع محصولات تراریخته را روی سلامت انسان، محیط‌زیست، کشاورزی و سایر جانوران بررسی کرده است. حاصل این گزارش جدید نشان می‌دهد که هیچ‌گونه رابطه بیماری‌ و سرطان‌زایی با محصولات تراریخته وجود ندارد. به‌طوری‌که در بیش از ٦٠ آزمایش و مطالعه که به طور ویژه روی سمیت محصولات تراریخته انجام شده، حاصل تمامی آن‎ها سلامت محصولات تراریخته را تأیید کرده است.

 

پژوهشگران در این کمیته با دقت تمام در مطالعات خود به‌دنبال کوچک‌ترین اثر منفی درخصوص کشت، تولید و مصرف محصولات مهندسی ژنتیک بودند، اما هیچ‌گونه شواهد قانع‌کننده‌ای از اثرات مستقیم و غیرمستقیم محصولات و فراورده‌های تراریخته بر سلامت انسان مشاهده نکردند. درخصوص نگرانی‌ از اثرات بلندمدت زیست‌محیطی محصولات مهندسی ژنتیک و ریسک‌ بالقوه این محصولات بر سلامت انسان و محیط‌زیست، این کمیته با بررسی روی ٩٠٠ پژوهش و مقاله علمی منتشرشده که روی مصرف و تأثیر محصولات تراریخته بر انسان و محیط‌زیست انجام داده است، گزارش کرد که هیچ مدرکی از اثبات این احتمال و نگرانی نیز وجود ندارد. همچنین این کمیته در گزارش مفصل خود با بررسی نظرات ٨٠ سخنران کارشناس و ١٥ وبینار (کنفرانس تحت وب) و بررسی بیش از ٧٠٠ نظر و یادداشت در این حوزه، به بررسی گسترده‌ای از کاربرد محصولات مهندسی ژنتیک در دنیا پرداخته است. طبق این گزارش، محصولات تراریخته مقاوم در برابر حشرات، آفات و بیماری با مصرف کمتر آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها ضمن تأمین سلامت انسان، با مصرف‌نکردن سموم شیمیایی خطرناک و کاهش مسمومیت ناشی از آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها باعث حفظ محیط‌زیست شده‌اند. همچنین این محصولات نسبت به محصولات مشابه سنتی خود، با کیفیت و کمیت بالایی که دارند در سطح زمین کمتر، عملکرد و بازدهی بالاتری دارند و موجب تنوع زیستی و حفظ زمین نیز شده‌اند. در کشاورزی، محصولات تراریخته منافع اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی فراوانی به‌دنبال داشته‌اند. شواهد و مدارک بررسی‌شده نشان می‌دهد که محصولات سویا، پنبه و ذرت تراریخته باعث سودآوری بالا برای کشاورزان شده است. علاوه بر محصولات تراریخته مقاوم دربرابر علف‌کش و آفات، محصولات تراریخته‌ با صفات جدید مثل ذرت مقاوم دربرابر خشکی، گوجه‌فرنگی مقاوم دربرابر شوری، برنج مقاوم در برابر خشکی، چغندرقند مقاوم دربرابر سه علف‌کش و برنج تراریخته با افزایش محتوای بتاکاروتن برای جلوگیری از نابینایی و مرگ ناشی از کمبود ویتامین A در حال توسعه است. طبق جدیدترین گزارش آکادمی علوم، مهندسی و پزشکی آمریکا، محصولات تراریخته آینده‌ای مطمئن و ایمن را به دنیا عرضه می‌کنند. در نهایت، این کمیته بعد از بررسی‌های گسترده گزارش کرد که هیچ شواهد قطعی‌ای از روابط علت و معلولی بین محصولات تراریخته و مشکلات زیست‌محیطی وجود ندارد. محصولات مهندسی ژنتیک محصولاتی پاک و سالم هستند و هیچ‌گونه اثر سوئی بر سلامت انسان، محیط‌زیست و سایر جانوران ندارند. همچنین طبق جدیدترین گزارش منتشرشده در نشست مشترک سازمان بهداشت جهانی و سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد در سال ٢٠١٦ درخصوص بررسی اثرات باقیمانده آفت‌کش‌ها، موضوع بحث‌برانگیز ارتباط گلایفوسیت و سرطان با محصولات تراریخته نیز مردود اعلام شد و سلامت محصولات تراریخته بار دیگر بررسی و تأیید شد. سازمان بهداشت جهانی و سازمان خواروبار جهانی در بیانیه‌ای در مورخ ١٦ می ٢٠١٦ اعلام کرد که میزان گلایفوسیت مورد استفاده در کشاورزی و محصولات مهندسی ژنتیک سرطان‌زا نیست و باعث بروز هیچ‌گونه بیماری و سرطان نمی‌شود. به‌این‌ترتیب در بررسی‌های انجام‌شده، گزارش شد که هیچ شواهد مستندی از ارتباط گلایفوسیت و سرطان و محصولات مهندسی ژنتیک مشاهده نشده و محصولات مهندسی ژنتیک محصولاتی سالم و پاک هستند که ضمن تأمین سلامت انسان، محیط‌زیست و آینده‌ای امن را به ارمغان می‌آورند.

 

لیلا سرمدی. کارشناس پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی

 منبع: شرق

فاطمه فرشاد از تولید برنج تراریخته غنی از آهن در صورت حمایت دولت خبر داد

محققان یک شرکت دانش بنیان زیست فناوری موفق به تولید برنج تراریخته غنی از آهن شدند که می تواند نیاز زنان باردار و دیگر گروه ها به این عنصر حیاتی را تامین کند.

فاطمه فرشاد، مدیرعامل شرکت زیست فناوران پردیس در گفت‌و‌گو با خبرنگار پژوهشی ایسنا اظهار داشت: آهن و روی در پوشش دانه برنج ذخیره می‌شوند و وقتی که این پوشش دانه حذف شده و به اصطلاح پولیش می‌شود و بعد دانه پخته می‌شود، قسمت اعظمی از این آهن و روی هدر می‌رود. در این طرح دو ژن را که مسوول افزایش آهن در دانه برنج بودند، به برنج منتقل کردیم. یکی از اینها ژن فریتین است که حدود چهار هزار و 500 اتم آهن در هسته خودش ذخیره می‌کند و ژن دیگر مسوول حذب آهن از خاک و انتقال آهن از اندام گیاهی به دانه است.

وی خاطرنشان کرد: با استفاده از این روش‌ها در مجموع توانستیم میزان آهن در دانه را 4.4 برابر افزایش دهیم.

فرشاد درباره روند پیشرفت این پروژه گفت: طرح تولید برنج غنی از آهن به فاز آزمایش‌های گلخانه‌یی رسیده که بعد از آن هم آزمایش‌های مزرعه‌یی است و در ادامه با حمایت های دولت ان‌شاء‌الله وارد فاز تجاری سازی می‌شویم.

وی با بیان این که تمرکز این شرکت دانش بنیان بر گیاه برنج است، تصریح کرد: برنج در کشور ما بعد از گندم مهمترین محصول کشاورزی است، به همین دلیل از جهات مختلف روی بهبود برنج کار می‌کنیم. یکی از نظر مقاومت در برابر تنش‌های زیستی و یکی هم در برابر عوامل غیر زیستی مثل خشکی که یکی از بزرگترین معضلات کشور ایران است. از طرف دیگر از آنجا که قوت غالب مردم ما برنج است، اگر برنج مصرفی از میزان کافی عناصر حیاتی مثل آهن و روی برخوردار باشد، مردم نیاز کمتری به استفاده از مکمل‌ها خواهند داشت؛ لذا غنی سازی برنج از عناصر غذایی از دیگر محورهای تحقیقات ماست.

فرشاد خاطرنشان کرد: پروژه‌ دیگری که در زمینه پزشکی داریم، تولید پروتئین‌های نوترکیب مورد نیاز انسان در داخل دانه برنج است. دانه برنج ظرفیت بسیار بالایی در تولید پروتئین‌ها دارد. به عنوان مثال یکی از پروژه های شرکت که الان یک دانشجوی دکتری ما روی آن کار می‌کند، بیان ژن سرم آلبومین انسانی در داخل دانه برنج است. بعد از این که این ژن بیان شد، پروتئین را استخراج کرده و در قالب داروی نوترکیب به بیماران ارائه خواهد شد.

این دانش آموخته جوان در خصوص نحوه شکل گیری این شرکت دانش بنیان در حوزه فناوری زیستی گفت: زمانی که دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات بودم در انتخاب پایان نامه به موضوع کشت بافت که زمینه جدیدی علاقمند شدم و با توجه به علاقه ای که تولید گل و گیاه داشتم پیشنهاد تاسیس یک شرکت در زمینه کشت بافت را به استادم دادم. دکتر قره یاضی از این پیشنهاد استقبال کردند ولی این نکته را هم متذکر شدند که می‌توان به جای کشت بافت که عمده کاربرد تجاری آن در تولید گیاهان زینتی است در حوزه ای مثل برنج کار کرد که نفع ملی دارد لذا کلا مسیر تحقیقاتی من تغییر کرد و برای کارهای پایان نامه به مرکز تحقیقات بین‌المللی برنج در فیلیپین رفتم. در نهایت این شرکت با راهنمایی و حمایت دکتر قره یاضی با هدف تولید محصولات زیست فناوری در زمینه کشاورزی، پزشکی و میکروبی تشکیل شد که زمینه اصلی فعالیت ما تاکنون بر محور برنج بوده است.

وی در پایان در خصوص روند تجاری سازی محصولات این شرکت گفت: دوره تحقیقات زیست فناوری بسیار زمان بر است که امیدواریم بتوانیم طی یک و نیم تا دو سال آینده پروژه غنی سازی برنج و ظرف دو سال طرح تولید پروتئین نوترکیب انسانی را به مرحله تجاری سازی برسانیم.

منبع

وزارت بهداشت: محصولات تراریخته سالم است؛ فریب دشمن را نخورید

سازمان بهداشت جهانی سلامت محصولات تراریخته موجود در بازار را معادل محصولات غیرتراریخته مشابه آن‌ها اعلام کرده و جای هیچ‌گونه نگرانی باقی نگذاشته است.

به گزارش دیده‌بان علم ایران دکتر رضا ملک زاده معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با اعلام این مطلب همچنین درباره مسئله سالم بودن محصولات ترا ریخته، شایعات و تبلیغات منفی علیه این گونه محصولات افزود: هجمه رسانه‌ای شدیدی علیه محصولات تراریخته در ماه‌های اخیر بوجود آمده است. علاوه بر این اطلاع دارم که وزرای بهداشت در تمامی دوره‌ها بر سلامت این محصولات تاکید داشته‌اند. مسئول و مرجع سلامت کشور، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی است و افراد دیگر نمی‌توانند در رابطه با سلامت این محصولات نظری بدهند و اگر هم نظر بدهند قابل استناد نیست.

ملک زاده یادآور شد: علاوه بر این افراد متفرقه باید ادعاهای خود در رابطه با این محصولات را ثابت کنند، زیرا که هیچ مستند علمی قابل وثوقی در رابطه با ادعای ایشان موجود نیست و تا امروز هیچ مستندی علیه این نوع محصولات به این وزارت ارائه نشده است.

وی در پاسخ به این پرسش که غیر از سازمان بهداشت جهانی و وزارت بهداشت، آیا مراجع معتبر دیگری نیز سلامت این محصولات را تایید کرده‌اند، گفت: بله، تحقیقات متعددی وجود دارد. یکی از آن‌ها تحقیق ۲۵ ساله اتحادیه اروپایی است که پس از ۲۵ سال تحقیق و مشارکت صدها محقق و ۵۰۰ گروه تحقیقاتی مستقل در نهایت اعلام کرده است که این محصولات کاملا سالم هستند.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت گفت: اخیرا در یک اقدام مستقل دیگر آکادمی علوم، مهندسی و پزشکی ملی آمریکا در یک تحقیق مستقل سلامت این محصولات را طی ۲۰ سال گذشته مورد بررسی قرار داده‌اند و در نهایت نتیجه‌گیری کرده‌اند که این محصولات ایمن و سلامت هستند.

وی درباره اینکه برخی از مدعیان اعلام می‌کنند که ۲۸ کشور اروپایی مصرف این محصولات را ممنوع کرده‌اند، اظهار داشت: این موضوع صحت ندارد. EFSA که مرجع صدور مجوز به محصولات غذایی و بررسی سلامت محصولات غذایی در اتحادیه اروپایی است، تا کنون برای ۷۱ محصول تراریخته مجوز مصرف صادر کرده است و این محصولات سال‌ها است که در اروپا مصرف می‌شوند.

ملک زاده گفت: علاوه بر این مشخصا برخی از محصولات هستند مثل سویا که می‌توان گفت معادل غیرتراریخته در بازار تجارت جهانی از آن‌ها وجود ندارد و تقریبا همه کشورهای جهان از محصولات تراریخته استفاده می‌کنند. از سوی دیگر حدا قل ۵ کشور اروپایی سالهاست که به کشت و کار این نوع محصولات اشتغال دارند.

وی درباره مزیت سلامت غذایی محصولات تراریخته به محصولات غیرتراریخته، گفت: اول اینکه برخی از محصولات تراریخته مقاوم به آفت هستند و در فرآیند تولیدشان بی‌نیاز از مصرف سموم آفت‌کش هستند و برخی نیز مقاوم به علف‌کش هستند که در این نوع محصولات، از سموم علف‌کش ایمن‌تر استفاده می‌شود.

معاون وزیر بهداشت یادآور شد: عوارض باقیمانده سموم شیمیایی کشاورزی در غذای مردم بر سلامت انسان‌ها کاملا ثابت شده است. وقتی ما بتوانیم این سموم را در محصولات حذف کنیم یا کاهش دهیم و یا از سموم ایمن‌تر استفاده کنیم، صد در صد غذای سالم‌تری به سفره‌ی مردم اضافه شده است.

وی افزود: در برخی موارد نیز ارزش غذایی محصولات تراریخته افزایش یافته است و مثال معروف و ارزشمند آن برنج طلایی است که ویتامین آ دارد. برنج های تراریخته ای هم تولید شده اند که آهن قابل جذب زیادی دارند و به ویژه برای خانم ها خیلی مفید است.

ملک زاده درباره سموم علف کش و اینکه برخی اعلام می‌کنند که گلایفوسیت که در فرآیند کشت محصولات تراریخته مقاوم به علف‌کش استفاده می‌شود، سرطان‌زاست، گفت: سازمان بهداشت جهانی و سازمان خواروبار جهانی در یک بررسی مشترک تمامی سموم علف‌کش را مورد بررسی قرار داده‌اند.

وی تاکید کرد: این دو سازمان جهانی در نهایت اعلام کرده‌اند که گلایفوسیت که از ۵۰ سال پیش در کشاورزی مصرف می شود و اخیرا در فرآیند کشت برخی از محصولات تراریخته در مزارع نیز جایگزین علف کش های بسیار خطرناک شده است، جزو کم‌خطرترین انواع علف‌کش‌هاست.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه وزارت بهداشت متولی تصمیم‌گیری نهایی در حوزه سلامت محصولات تراریخته است، گفت: قطعا و یقینا وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو متولی سلامت مردم چه در حوزه محصولات تراریخته و چه در حوزه‌های دیگر محصولات از جمله محصولات ارگانیک است.

وی افزود: البته سازمان غذا و دارو هم بر مبنای مستندات باید پاسخ دهد و نمی‌توان محصولاتی را نفی کرد! قانون ملی ایمنی زیستی صدور مجوز محصولات تراریخته در حوزه غذایی و بهداشتی را بر عهده وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی گذاشته است.

ملک زاده افزود: در وزارت بهداشت نیز تقاضاهای وارد شده به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرند و بعد مجوز می گیرند؛ پس جای هیچ‌گونه نگرانی برای مردم باقی نخواهد ماند.

وی درباره «شورای ملی ایمنی زیستی» که وزیر بهداشت نیز عضو آن است گفت: در قانون ملی ایمنی زیستی «شورای ملی ایمنی زیستی» با ریاست معاون اول رئیس جمهور و عضویت وزرای جهاد کشاورزی، بهداشت، علوم، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، نماینده انجمن‌های علمی و نماینده اعضای هیات علمی و نظارت دو نماینده مجلس تعریف شده است.

معاون وزیر بهداشت گفت: این شورا مسایل متعددی را در حوزه ایمنی زیستی کشور در دستور کار دارد. مثلا در آخرین جلسه شورای ملی ایمنی زیستی که در حدود ۱۵ ماه پیش برگزار شد «آئین نامه اجرایی بند ب ماده ۷ قانون ملی ایمنی زیستی» تصویب شد و آیین‌نامه‌ بازدارنده قبلی لغو شد.

وی افزود: اما متاسفانه لغو آیین‌نامه قبلی تا کنون ابلاغ نشده است. البته وزارت بهداشت متقاضی برگزاری جلسات این شورا در اسرع وقت است تا هم موضوع «عدم لغو آیین‌نامه» را مطرح کند و هم اینکه موضوع «بررسی عملکرد پروژه توانمندسازی ایمنی زیستی» را در دستور کار قرار دهد.

ملک زاده یادآور شد: خوشبختانه پس از پیروزی انقلاب اسلامی همواره توجه ویژه‌ای در ۳۸ سال اخیر به توسعه علمی و استفاده از فناوری‌های نو در کشورمان شده است. اما همیشه دشمنان ایران اسلامی در پی ضربه زدن به استقلال و پیشرفت این کشور بوده‌اند.

وی افزود: در حال حاضر نیز با دستیابی متخصصین کشورمان به فناوری تولید محصولات تراریخته (مشخصا پنبه و برنج تراریخته) بیش از پیش مورد توجه این دشمنان قرار گرفته است و هجمه رسانه‌ای اخیر نیز ناخواسته این اهداف را دنبال می‌کند.

معاون وزیر بهداشت گفت: درخواست من از مردم کشورمان این است که به پژوهشگران متعهد کشورشان اعتماد کنند و بدانند که وزارت بهداشت در حوزه سلامت مردم از هیچ تلاشی فروگذار نخواهد کرد. محصولات تراریخته اعم از وارداتی و تولید داخلی نیز به دقت مورد بررسی سلامتی قرار گرفته و بعد مجوز می‌گیرند.

وی اظهار داشت: افراد مدعی و کسانی که با انگیزه های مختلف ممکن است در مورد سلامت غذاهای کشورمان اظهارنظرهای غیر علممی داشته باشند هم همواره وجود داشته‌اند و خواهند داشت، فقط اعتماد مردم و مسئولین کشور به پژوهشگران و مسئولین وزارت بهداشت این مرزو بوم است که راهگشای ادامه راه استقلال و خودکفایی کشور خواهد بود.

 منبع

سلامت محصولات تراریخته مورد تایید مجامع علمی جهان

مهندسی ژنتیک و تولید محصولات تراریخته (GMO) به عنوان یکی از شاخه‌های اصلی بیوتکنولوژی کشاورزی از جمله علوم نوینی است که با پیشرفت جهانی دانش جایگاه رفیعی را در کسب اعتبار و قدرت بین‌المللی کشورها از آن خود کرده است.

امروزه ملاک قدرتمندی کشورها دیگر تجهیزات فنی و  لجستیکی از قبیل تکنولوژی ساخت ملزومات پیشرفته مانند  ماشین آلات یا سلاح‌های مرگبار کشتار جمعی و یا حتی خدمات سودمند انسان‌دوستانه از قبیل تجهیزات پزشکی و درمانی  نیست و جامعه جهانی کشوری را قدرتمند می‌پندارد که از لحاظ علوم نوین مانند: بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی، فناوری هسته‌ای و فناوری اطلاعات حرفی برای گفتن داشته باشد.

در حالیکه شتاب روزافزون علوم بیوتکنولوژی کشاورزی و دستیابی به نخستین محصول کشاورزی تراریخته توسط دانشمندان کشور عزیزمان دنیا را شگفت زده کرده، متاسفانه این روزها شاهد نوعی هراس افکنی و مقابله با این علم نوپا از ناحیه افرادی هستیم که عمدتا بدون هیچ‌گونه مستند علمی عزم خود را به  ستیز با این فناوری نوین و ارزشمند علمی جزم کرده‌اند. این در حالی‌است که مراکز علمی معتبر و دانشگاه‌های متعدد و مستقل و نیز نهادهای نظارتی به این نتیجه رسیده‌اند که محصولات تراریخته برای مصرف انسان و محیط زیست ایمن هستند. ^[3-1]. مطالعات زیادی این محصولات را از نظر سلامت مورد بررسی قرار داده‌اند که یکی از جالب توجه‌ترین آنها گزارش اتحادیه اروپاست.

این گزارش محصول مشارکت 500 گروه تحقیقاتی مستقل در 130 پژوهش طی 25 سال با هزینه 300 میلیون یورو است و در نهایت نتیجه گرفته شده که محصولات تراریخته مانند فرآورده‌های کشاورزی سنتی، سالم هستند. نکته اینکه گزارش کمیسیون اروپا در مورد غذاهای حاصل از مهندسی ژنتیک بر پایه پژوهش‌های مستقل از شرکت‌های فناوری زیستی انجام شده است ^[4].

در اروپا برای جامعه علمی کاملاً روشن است که غذاهای حاصل از محصولات تراریخته بی‌خطر هستند. مشاور علمی کمیسیون اروپا گفته است: «مصرف غذاهای تراریخته بیشتر از مصرف غذاهایی که به شیوه مرسوم تولید می‌شوند خطر ندارد ^[5]».

بررسی و جمع‌بندی 1783 مقاله علمی معتبر که به بررسی اثرات غذاهای GM بر سلامت انسان و محیط زیست در فاصله سال‌های 2002 تا 2012 پرداخته بودند نیز به وضوح نشان داد که به طور خلاصه، غذاهای اصلاح شده ژنتیکی از گسترده‌ترین موضوعاتی است که تاکنون مورد بررسی و مطالعه قرارگرفته‌اند و هیچ مدرک معتبری وجود ندارد که تهدید اینگونه محصولات را بر محیط زیست و سلامت نشان دهد.

نتیجه نهایی این مقاله که در مجله Critical Reviews in Biotechnology به چاپ رسیده دلیل بی اعتمادی مردم به GMOها را در دروغ‌های روانشناسی، سیاسی و بحث‌های کاذب نهفته دانسته است. این نتیجه‌گیری مبنی بر سلامت محصولات تراریخته برایندی از تحقیقات مختلف و مستقل انجام شده در دنیا در ارتباط با GMOها در دهه گذشته بوده و از یافته‌های مرتبط با تحقیقات GM که به صورت مقالات عمومی، مقالاتی مرتبط با اثرات زیست‌محیطی و مقالاتی در زمینه ایمنی مصرف و قابلیت ردیابی آنها تحقیق و نگاشته شده‌اند، حاصل شده است ^[7].

انجمن پزشکی انگلستان، متنی با عنوان بررسی جامع اطلاعات مربوط به غذاهای اصلاح‌شده ژنتیکی منتشر کرده است. در این متن آمده : «غذاهای تولید شده از محصولات اصلاح‌شده ژنتیکی توسط صدها میلیون نفر در سرتاسر دنیا به مدت 15 سال مصرف شده‌اند و هیچ گزارش یا شکایتی از بیماری وجود ندارد (این در حالی است که بیشتر مصرف‌کنندگان این محصولات ساکن کشورهایی مانند آمریکا بوده‌اند که مردم آنها بیشتر اهل شکایت هستند)» ^[8].

دیوان عالی فرانسه نیز اعلام کرد دولت هیچ مدرک معتبری در مورد آسیب محصولات تراریخته به انسان یا محیط زیست ندارد ^[9]با این‌همه مدارک مستند، دامن زدن به اشاعه هراس در جامعه بدون استناد حتی یک مرجع علمی، نتیجه‌ای جز عقب افتادگی کشور در این حوزه نخواهد داشت.

علی میربابایی

کارشناس ارشد مهندسی بیوتکنولوژی کشاورزی

***

پی‌نوشت‌ها و مستندات علمی :

1. DeFrancesco L (2013) How safe does transgenic food need to be? Nature Biotechnology 31: 794–802.

2. European Academies Science Advisory Council (2013) Planting the Future: Opportunities and Challenges for Using Crop Genetic Improvement Technologies for Sustainable Agriculture (EASAC, Halle, Germany).

3. European Commission (2010) A Decade of EU-Funded GMO Research 2001-2010. European Commission, Brussels.

4. http://www.isaaa.org/kc/cropbiotechupdate/article/default.asp?ID=7082

5.http://www.euractiv.com/innovation-enterprise/commission-science-supremo-endor-news-514072

6. Klumper W, Qaim M (2014) A Meta-Analysis of the Impacts of Genetically Modified Crops. PLOS One, 9 (11) e111629.

7. Nicolia A, Manzo A, Veronesi F, Rosellini D (2013) An overview of the last 10 years of genetically engineered crop safety research. Critical Reviews in Biotechnology. 1549-7801. DOI: 10.3109/07388551.2013.823595.

8. Key S, Ma J, Drake P (2008) Genetically modified plants and human health. J R Soc Med 2008: 101: 290–298. DOI 10.1258/jrsm.2008.070372

9. http://www.reuters.com/article/us-france-gmo-idUSTRE7AR19H20111128 Blancke S, Breusegem F.V., Jaeger G.D. Braeckman J. Montagu M.V (2015) Fatal attraction: the intuitive appeal of GMO opposition. Trends in Plant Science. 20 (4), 414-418.

منبع