با توجه به افزایش صدبرابری سطح زیر کشت محصولات مهندسی ژنتیک در بیستمین سال تولید و تجاری‌سازی این محصولات در دنیا که حاصل سال‌ها مطالعه و آزمایش درخصوص سلامت و ایمنی محصولات تراریخته است، براساس یک پژوهش جامع، بار دیگر سلامتی و ایمنی محصولات تراریخته برای انسان، محیط‌زیست و سایر جانوران تأیید شد. سازمان بهداشت جهانی، سازمان تجارت جهانی، سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد و سازمان ایمنی غذایی اتحادیه اروپا براساس سال‌ها مطالعات جامع و پژوهش‌های علمی، سلامت محصولات تراریخته را بارها تأیید کرده‌اند. آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان درخصوص سلامت این محصولات معتقد است که نظرات سازمان ایمنی غذایی اتحادیه اروپا مبتنی‌بر مطالعات و پژوهش‌های بسیار است. براساس جدیدترین گزارش منتشرشده توسط آکادمی علوم، مهندسی و پزشکی آمریکا در سال ٢٠١٦ (که حاصل ٩٠٠ مطالعه در بیش از سه دهه است)، تولید و مصرف محصولات مهندسی ژنتیک، هیچ‌گونه اثرات منفی سرطان‌زا و آسیب‌رسان برای انسان یا محیط‌زیست دربر نداشته است. در این پژوهش آمده است تلفیق اصلاح نباتات سنتی و فناوری مهندسی ژنتیک منجر به بهبود صفات و عملکرد محصولات و تولید محصولات سالم بی‌نیاز از مصرف سموم شیمیایی در دنیا شده است. اصلاحگران و زیست‌شناسان با کمک فناوری مهندسی ژنتیک محصولاتی تولید کرده‌اند که علاوه بر داشتن کیفیت و کمیت بالا، مقاوم دربرابر آفات و علف‌کش، مقاوم در برابر خشکی و شوری و حاوی ارزش غذایی و ویتامین بیشتر و ماندگاری بالا هستند.
درواقع، زیست‌شناسان از سال ١٩٨٠ با استفاده از فناوری نوین مهندسی ژنتیک محصولاتی تولید و وارد عرصه مصرف کردند که دارای صفات برتر از جمله ماندگاری بالا و ارزش غذایی و ویتامین بیشتر برای مصرف‌کننده و مقاومت در برابر سموم شیمیایی، آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها برای حفظ محیط‌زیست هستند. محصولات مهندسی ژنتیک برای انسان و محیط‌زیست ایمن هستند و بعد از ٢٠ سال تولید و تجاری‌سازی موفق این محصولات در دنیا، تاکنون هیچ آثار سوئی از کشت و تولید و مصرف محصولات مهندسی ژنتیک ثبت و گزارش نشده است. درخصوص آثار زیست‌محیطی محصولات مهندسی ژنتیک، قابل‌توجه است که این محصولات بعد از انجام آزمون‌های ارزیابی ایمنی گسترده، رهاسازی شده و وارد عرصه تولید، تجاری‌سازی و مصرف می‌شوند. فناوری مهندسی ژنتیک تنها فناوری زیستی نوینی است که محصولاتی را تولید کرده که با استفاده‌نکردن از سموم شیمیایی خطرناک و آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها، مقاوم در برابر آفات و بیماری است.
این گزارش جامع در ٤٠٠ صفحه توسط ٢٠ دانشمند آکادمی علوم، مهندسی و پزشکی آمریکا جمع‌آوری شده است. در این گزارش آمده است که با توجه به رشد جمعیت، آینده بدون استفاده از فناوری‌های نو و محصولات مهندسی ژنتیک ممکن نیست. این پژوهش دقیق، کشت، تولید، مصرف و تأثیر انواع محصولات تراریخته را روی سلامت انسان، محیط‌زیست، کشاورزی و سایر جانوران بررسی کرده است. حاصل این گزارش جدید نشان می‌دهد که هیچ‌گونه رابطه بیماری و سرطان‌زایی با محصولات تراریخته وجود ندارد. به‌طوری‌که در بیش از ٦٠ آزمایش و مطالعه که به طور ویژه روی سمیت محصولات تراریخته انجام شده، حاصل تمامی آنها سلامت محصولات تراریخته را تأیید کرده است.
پژوهشگران در این کمیته با دقت تمام در مطالعات خود به‌دنبال کوچک‌ترین اثر منفی درخصوص کشت، تولید و مصرف محصولات مهندسی ژنتیک بودند، اما هیچ‌گونه شواهد قانع‌کننده‌ای از اثرات مستقیم و غیرمستقیم محصولات و فراورده‌های تراریخته بر سلامت انسان مشاهده نکردند. درخصوص نگرانی از اثرات بلندمدت زیست‌محیطی محصولات مهندسی ژنتیک و ریسک بالقوه این محصولات بر سلامت انسان و محیط‌زیست، این کمیته با بررسی روی ٩٠٠ پژوهش و مقاله علمی منتشرشده که روی مصرف و تأثیر محصولات تراریخته بر انسان و محیط‌زیست انجام داده است، گزارش کرد که هیچ مدرکی از اثبات این احتمال و نگرانی نیز وجود ندارد. همچنین این کمیته در گزارش مفصل خود با بررسی نظرات ٨٠ سخنران کارشناس و ١٥ وبینار (کنفرانس تحت وب) و بررسی بیش از ٧٠٠ نظر و یادداشت در این حوزه، به بررسی گسترده‌ای از کاربرد محصولات مهندسی ژنتیک در دنیا پرداخته است. طبق این گزارش، محصولات تراریخته مقاوم در برابر حشرات، آفات و بیماری با مصرف کمتر آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها ضمن تأمین سلامت انسان، با مصرف‌نکردن سموم شیمیایی خطرناک و کاهش مسمومیت ناشی از آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها باعث حفظ محیط‌زیست شده‌اند. همچنین این محصولات نسبت به محصولات مشابه سنتی خود، با کیفیت و کمیت بالایی که دارند در سطح زمین کمتر، عملکرد و بازدهی بالاتری دارند و موجب تنوع زیستی و حفظ زمین نیز شده‌اند. در کشاورزی، محصولات تراریخته منافع اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی فراوانی به‌دنبال داشته‌اند. شواهد و مدارک بررسی‌شده نشان می‌دهد که محصولات سویا، پنبه و ذرت تراریخته باعث سودآوری بالا برای کشاورزان شده است. علاوه بر محصولات تراریخته مقاوم دربرابر علف‌کش و آفات، محصولات تراریخته با صفات جدید مثل ذرت مقاوم دربرابر خشکی، گوجه‌فرنگی مقاوم دربرابر شوری، برنج مقاوم در برابر خشکی، چغندرقند مقاوم دربرابر سه علف‌کش و برنج تراریخته با افزایش محتوای بتاکاروتن برای جلوگیری از نابینایی و مرگ ناشی از کمبود ویتامین A در حال توسعه است. طبق جدیدترین گزارش آکادمی علوم، مهندسی و پزشکی آمریکا، محصولات تراریخته آینده‌ای مطمئن و ایمن را به دنیا عرضه می‌کنند. در نهایت، این کمیته بعد از بررسی‌های گسترده گزارش کرد که هیچ شواهد قطعی‌ای از روابط علت و معلولی بین محصولات تراریخته و مشکلات زیست‌محیطی وجود ندارد. محصولات مهندسی ژنتیک محصولاتی پاک و سالم هستند و هیچ‌گونه اثر سوئی بر سلامت انسان، محیط‌زیست و سایر جانوران ندارند. همچنین طبق جدیدترین گزارش منتشرشده در نشست مشترک سازمان بهداشت جهانی و سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد در سال ٢٠١٦ درخصوص بررسی اثرات باقیمانده آفت‌کش‌ها، موضوع بحث‌برانگیز ارتباط گلایفوسیت و سرطان با محصولات تراریخته نیز مردود اعلام شد و سلامت محصولات تراریخته بار دیگر بررسی و تأیید شد. سازمان بهداشت جهانی و سازمان خواروبار جهانی در بیانیه‌ای در مورخ ١٦ می ٢٠١٦ اعلام کرد که میزان گلایفوسیت مورد استفاده در کشاورزی و محصولات مهندسی ژنتیک سرطان‌زا نیست و باعث بروز هیچ‌گونه بیماری و سرطان نمی‌شود. به‌این‌ترتیب در بررسی‌های انجام‌شده، گزارش شد که هیچ شواهد مستندی از ارتباط گلایفوسیت و سرطان و محصولات مهندسی ژنتیک مشاهده نشده و محصولات مهندسی ژنتیک محصولاتی سالم و پاک هستند که ضمن تأمین سلامت انسان، محیط‌زیست و آینده‌ای امن را به ارمغان می‌آورند.
لیلا سرمدی. کارشناس پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی
منبع: شرق